TABELA NORM 
USZCZERBKU NA ZDROWIU INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP 



SPIS TREŚCI 

POSTANOWIENIA OGÓLNE ___________________________________________________________________________________ 2 

Pojęcie nieszczęśliwego wypadku _____________________________________________________________________________ 2 
Pojęcie uszczerbku na zdrowiu ________________________________________________________________________________ 3 


ZASADY OKREŚLANIA USZCZERBKU NA ZDROWIU ______________________________________________________________ 3 
POSTANOWIENIA SZCZEGÓŁOWE_____________________________________________________________________________ 6 


I. Uszkodzenia głowy ____________________________________________________________________________________ 6 
II. Uszkodzenia twarzy __________________________________________________________________________________ 12 
III. Uszkodzenia narządu wzroku __________________________________________________________________________ 14 
IV. Uszkodzenia narządu słuchu ___________________________________________________________________________ 17 
V. Uszkodzenia szyi, krtani, tchawicy i przełyku _____________________________________________________________ 18 
VI. Uszkodzenia klatki piersiowej i jej następstwa ____________________________________________________________ 19 
VII. Uszkodzenia brzucha i jego następstwa__________________________________________________________________ 22 
VIII. Uszkodzenia narządów moczowopłciowych ______________________________________________________________ 23 
IX. Ostre zatrucia i ich następstwa ________________________________________________________________________ 25 
X. Uszkodzenia kręgosłupa i rdzenia kręgowego_____________________________________________________________ 25 
XI. Uszkodzenia miednicy ________________________________________________________________________________ 28 
XII. Uszkodzenia kończyny górnej __________________________________________________________________________ 30 
A. Łopatka prawa, lewa________________________________________________________________________________ 30 
B. Obojczyk_________________________________________________________________________________________ 30 
C. Bark ____________________________________________________________________________________________ 31 
D. Ramię ___________________________________________________________________________________________ 33 
E. Staw łokciowy _____________________________________________________________________________________ 34 
F. Przedramię _______________________________________________________________________________________ 35 
G. Nadgarstek _______________________________________________________________________________________ 38 
H. Śródręcze ________________________________________________________________________________________ 39 
I. Kciuk____________________________________________________________________________________________ 39 
J. Palec wskazujący __________________________________________________________________________________ 40 
K. Palec trzeci, czwarty i piąty___________________________________________________________________________ 40 
XIII. Uszkodzenia kończyny________________________________________________________________________________ 41 
A. Staw biodrowy ____________________________________________________________________________________ 41 
B. Udo _____________________________________________________________________________________________ 43 
C. Staw kolanowy ____________________________________________________________________________________ 45 
D. Podudzie_________________________________________________________________________________________ 46 
E. Staw skokowo-goleniowy i skokowo-piętowy _____________________________________________________________ 47 
F. Palce stopy _______________________________________________________________________________________ 50 
XIV. Porażenia lub niedowłady poszczególnych nerwów obwodowych ____________________________________________ 51 

POSTANOWIENIA OGÓLNE 

§1 

Niniejszą tabele norm oceny procentowej stosuje się w przypadkach orzekania przez lekarzy zaufania INTERRISK S.A. 
VIENNA INSURANCE GROUP o wysokości uszczerbku na zdrowiu, będącego następstwem nieszczęśliwego 
wypadku. 

POJĘCIE NIESZCZĘŚLIWEGO WYPADKU 

§2 

1. 
Za nieszczęśliwy wypadek uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, na skutek której 
Ubezpieczony niezależnie od swej woli doznał uszkodzenia ciała lub zmarł. O ile została opłacona dodatkowa 
składka, za nieszczęśliwy wypadek uważa się również zawał serca i udar mózgu, jeżeli choroby te zostały 
stwierdzone orzeczeniem lekarskim w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, a także gdy Ubezpieczony nie 
przekroczył 65 roku życia w dniu zajścia zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową. 
2. 
Cechami nieszczęśliwego wypadku są: 
1) 
działająca przyczyna zewnętrzna, 

2) 
nagłość wystąpienia zdarzenia, 

3) 
niezależność od woli Ubezpieczonego, 

4) 
istnienie związku przyczynowego między zdarzeniem (wypadkiem) a skutkiem w postaci uszkodzenia ciała lub 
śmierci. 

WARUNKIEM UZNANIA ZDARZENIA ZA NIESZCZĘŚLIWY WYPADEK JEST WYSTĄPIENIE WSZYSTKICH 

WYMIENIONYCH CECH RAZEM. 

3. 
Pojęcie przyczyny zewnętrznej 
Nieszczęśliwy wypadek jest wywołany zawsze przyczyną zewnętrzną. Zdarzenie występujące bez przyczyny 
zewnętrznej nie jest uznawane za nieszczęśliwy wypadek. Nie może być więc uznana za nieszczęśliwy wypadek 
samoistna choroba wywołana procesem zachodzącym wewnątrz organizmu, chociażby miała cechy nagłości. 
Zachorowania takie jak zawał mięśnia sercowego, wylew krwi do mózgu itp. mogą stanowić przedmiot orzeczeń 
komisji lekarskiej tylko wtedy, kiedy są objęte umową ubezpieczenia. Nie można jednak uznać za nieszczęśliwy 
wypadek zdarzenia, jeśli wskutek wystąpienia zawału serca, wylewu krwi do mózgu itp. schorzeń dojdzie do nagłej 
niedyspozycji Ubezpieczonego, który z tego powodu dozna dodatkowego wtórnego uszkodzenia ciała, np. w 
wypadku samochodowym, wskutek upadku z wysokości itp. 

4. 
Pojęcie nagłości zdarzenia 
Warunkiem rozpatrywania sprawy jest nagłość zdarzenia przebiegająca w stosunkowo krótkim okresie czasu. 
Pojęcia nagłości nie można zawsze identyfikować jako działania jednorazowego czy natychmiastowego. Zdarza się 
bowiem, że działanie takie może trwać kilka godzin (działanie czynnika szkodliwego dla organizmu) i wówczas 
należy uznać je za działanie nagłe. 

5. 
Niezależność zdarzenia od woli ubezpieczonego 
Takie określenie oznacza, że zdarzenie (wypadek) miał miejsce wbrew woli Ubezpieczonego. Dlatego też nie 
można uznać za wypadek w rozumieniu ubezpieczenia działania samobójczego, samookaleczenia czy też działania 
prowadzącego do okaleczenia przez inne osoby za zgodą ubezpieczonego. Jeśli natomiast ubezpieczony 
doprowadził do powstania zdarzenia przez swoją lekkomyślność lub niedbalstwo, przyjmuje się, że nie zamierzał 
spowodować śmierci czy uszkodzenia ciała. 

6. 
Związek przyczynowy między nagłym zdarzeniem a skutkami w postaci uszkodzenia ciała lub śmierci 
Musi być stwierdzony związek przyczynowy między nagłym zdarzeniem a skutkami w postaci uszkodzenia ciała lub 
śmierci. Należy brać pod uwagę ostateczny skutek wypadku, z uwzględnieniem zaszłych w tym czasie komplikacji i 
okoliczności niezależnych od woli Ubezpieczonego. Związek przyczynowy między skutkiem a zdarzeniem zachodzi 
wówczas, jeśli bez danego zdarzenia skutek ten nie nastąpiłby. 


Ustalając związek przyczynowy, należy zwracać uwagę również na łączność miejscową i czasową skutku zdarzenia. 
Ma to istotne znaczenie, w przypadku gdy brak jest początkowej dokumentacji lekarskiej, np. ubezpieczony nie 
zgłosił się do szpitala czy do ambulatorium, gdyż skutki wypadku wydawały mu się niegroźne. Podobnie sprawa 
może wyglądać przy wtórnych zakażeniach powstałych wskutek urazów, np. pourazowe zapalenie szpiku kostnego. 
Jeśli zgon nastąpi wskutek zakażenia ogólnego lub choroby zakaźnej, które nastąpiły po urazie, należy brać pod 
uwagę okres inkubacji zarazków. Również stan chorobowy powstały wskutek wypadku, np. zapalenie płuc, w wyniku 
którego nastąpił zgon, będzie uważany za skutek nieszczęśliwego wypadku, mimo że sam wypadek nie 
spowodowałby zejścia śmiertelnego. 

POJĘCIE USZCZERBKU NA ZDROWIU 
§3 

1. 
Za uszczerbek na zdrowiu uważa się wszelkie zmiany pourazowe powstałe w następstwie nieszczęśliwego 
wypadku pogarszające stan zdrowia Ubezpieczonego, wymagające pomocy medycznej ze strony lekarza lub 
pobytu w szpitalu. 

2. 
Uszczerbek na zdrowiu, zgodnie z wiedzą lekarską, pozostawia trwałą dysfunkcję organu, narządu lub 
układu. Nie uznaje się zatem za trwały uszczerbek skutków zdarzenia, które -po leczeniu czy bez -mijają 
bezpowrotnie, nie pozostawiając śladów (np. skutki potłuczenia, wylewy podskórne, bóle pourazowe 
zaistniałe w czasie wypadku itp.). 
ZASADY OKREŚLANIA USZCZERBKU NA ZDROWIU 
§4 

1. 
Stopień uszczerbku na zdrowiu powinien być ustalony niezwłocznie po zakończeniu leczenia z uwzględnieniem, 
zaleconego przez lekarza, leczenia powypadkowego, najpóźniej w 24 miesiącu od dnia wypadku. Późniejsza 
zmiana stopnia uszczerbku (polepszenie lub pogorszenie) nie daje podstawy do zmiany wysokości świadczenia. 
2. 
O ile ciężkość lub charakter wypadku sprawia, że można przewidywać przedłużanie się leczenia ponad 6 miesięcy 
lekarz zaufania winien wydać orzeczenie wstępne i w orzeczeniu tym określić: 
1) 
minimalną bezsporną wysokość uszczerbku na zdrowiu, tj. taką, która po przeprowadzeniu i zakończeniu 
leczenia nie ulegnie zmniejszeniu, zakładając optymalny przebieg leczenia i rehabilitacji, 

2) 
przewidywany termin badania końcowego. 

3. 
W przypadku, gdy Ubezpieczony zgłosi roszczenie po upływie 24 miesięcy od dnia wypadku, ale przed upływem 
przedawnienia (trzy lata) lekarz zaufania ustala stopień uszczerbku na zdrowiu taki, jaki istniał w 24 miesiącu od 
dnia wypadku. 

4. 
Lekarz zaufania ustala stopień uszczerbku na zdrowiu oraz związek przyczynowy z nieszczęśliwym wypadkiem. 
5. 
Lekarz zaufania wydaje orzeczenie na podstawie: 
1) bezpośredniego badania Ubezpieczonego, 
2) zgłoszenia roszczenia, 
3) dostarczonej dokumentacji medycznej sporządzonej przez lekarza, który udzielił pierwszej pomocy, 
4) wszelkiej dokumentacji z przebiegu leczenia. 
6. 
Stopień uszczerbku na zdrowiu może być również ustalany zaocznie przez lekarza zaufania na podstawie: 
1) zgłoszenia roszczenia, 
2) dostarczonej dokumentacji medycznej sporządzonej przez lekarza, który udzielił pierwszej pomocy, 
3) wszelkiej dokumentacji z przebiegu leczenia. 
7. 
Uszczerbek może wynosić od 0 do 100%. 
8. 
Ustaleń uszczerbku na zdrowiu dokonują lekarze zaufania -jednoosobowo lub w zespole (komisji). 
9. 
Wydawanie orzeczeń i opinii lekarskich odbywa się na zlecenie jednostek organizacyjnych INTERRISK S.A. 
VIENNA INSURANCE GROUP 
10. 
Orzeczenie lekarza zaufania o wysokości uszczerbku na zdrowiu wydawane jest na obowiązującym druku. 
Lekarz zaufania zobowiązany jest wypełnić wszystkie punkty orzeczenia. W przypadku niewypełnienia 
wszystkich punktów, orzeczenia będą zwracane celem uzupełnienia. 
11. 
Przy orzekaniu stopnia uszczerbku na zdrowiu podaje się rozpoznanie w języku polskim oraz stopień upośledzenia 
czynności uszkodzonego narządu, organu lub układu, łącznie z towarzyszącymi powikłaniami, odpowiednio do 
treści tej pozycji Tabeli Norm, jaka w konkretnym przypadku ma zastosowanie do ustalenia procentu uszczerbku. 
12. 
Lekarz badający zobowiązany jest wpisać w orzeczeniu jednoznacznie sformułowane rozpoznanie w języku 
polskim z określeniem powstałych zaburzeń funkcji narządu, układu czy całego organizmu będące skutkiem 

przebytego wypadku (zdarzenia). Nie można poprzestać na lakonicznym wpisaniu samego rozpoznania np. 
„przebyte złamanie podudzia lewego”. Takie stwierdzenie nie określa bowiem, jakie nastąpiły trwałe skutki tego 
zdarzenia, które na trwale zaburzają funkcję narządu (organizmu). W powyższym przykładzie, poza samym 
rozpoznaniem, powinny się znaleźć określenia typu ” ...... z przemieszczeniem odłamów i nieprawidłowym zrostem, 
z odchyleniem osi prawidłowej podudzia i np. ograniczeniem ruchomości w stawie....., osłabieniem siły mięśniowej 
...” itp. Podobnie przy oparzeniach nie można ograniczać się np. tylko do zapisu „oparzenie I/II stopnia 
przedramienia prawego”, ponieważ samo oparzenie I/II st. z reguły nie daje trwałych następstw, a przy oparzeniach 
głębszych należy bezwzględnie opisać ich dokładną lokalizację, wielkość -rozległość (ewentualnie podać procent 
oparzenia powierzchni ciała) oraz podać trwałe następstwa -np. blizny szpecące (na twarzy), ściągające i/lub 
ograniczające ruchomość. Dopiero po tak opisanym rozpoznaniu należy podać właściwy punkt Tabeli Norm i 
wpisać orzeczony procent uszczerbku na zdrowiu. Rozpoznanie i następstwa urazów, należy pisać w języku 
polskim, czytelnie i bez niezrozumiałych skrótów, mając na uwadze, że druki „ Orzeczenie lekarza zaufania 
INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP” są dokumentami, stanowiącymi podstawę do rozliczenia się z 
klientem, jak również to, że realizacją świadczeń (a więc i odczytywaniem zapisów) zajmują się osoby najczęściej 
nie mające przygotowania medycznego. 

13. 
Przed przystąpieniem do badania klienta (niezależnie od rodzaju badania) należy bezwzględnie sprawdzić jego 
tożsamość na podstawie dowodu osobistego lub innego dokumentu tożsamości. Nadzór nad prawidłowością 
wydawanych orzeczeń sprawuje każdy Oddział INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP. 
14. 
Jeżeli w odpowiedniej pozycji tabeli procent uszczerbku na zdrowiu jest określony w przedziałach „od – do” lekarz 
orzecznik ustala procent uszczerbku na zdrowiu w granicach podanych w tabeli, biorąc pod uwagę obraz kliniczny, 
stopień uszkodzenia lub ograniczenia czynności organów, narządów lub układu oraz towarzyszące powikłania. 
15. 
W razie utraty lub uszkodzenia organu, narządu lub układu, których funkcje przed wypadkiem były już upośledzone, 
uszczerbek ustala się z uwzględnieniem różnicy pomiędzy stopniem (procentem) uszczerbku na zdrowiu 
właściwym dla danego organu, narządu lub układu po wypadku a istniejącym bezpośrednio przed wypadkiem. 
16. 
Jeżeli dla danego przypadku brak jest odpowiedniej pozycji w tabeli procentowej należy ocenić "per analogiam" "
przez podobieństwo" wg pozycji najbardziej zbliżonej merytorycznie, zaznaczając to w orzeczeniu. 
17. 
Jeżeli wypadek spowodował uszkodzenie kilku kończyn, narządów lub układów ogólny stopień uszczerbku na 
zdrowiu równa się sumie procentów uszczerbku ustalonych za poszczególne uszkodzenie wg. Tabeli Norm z 
ograniczeniem do 100 %. 

18. 
Przy wielomiejscowych uszkodzeniach kończyny ogólny stopień uszczerbku na zdrowiu równa się sumie procentów 
uszczerbku, ustalonych za poszczególne uszkodzenie wg Tabeli Norm, z tym że procent ten nie może być wyższy 
od procentu przewidzianego za utratę uszkodzonej części kończyny. 
19. 
U osób leworęcznych uszkodzenie kończyny górnej ocenia się wg pozycji tabeli dla kończyny górnej prawej, zaś 
kończyny prawej jak dla lewej. 
20. 
Prawe i lewe oko traktuje się łącznie jako jeden narząd wzroku, tak samo oba uszy traktuje się jako jeden narząd 
słuchu. 
21. 
Przy stwierdzeniu nawykowego zwichnięcia stawu barkowego uszczerbek ustala się wyłącznie przy zwichnięciu 
stwierdzonym po raz pierwszy. Przy kolejnych zwichnięciach ustalenie trwałego uszczerbku może mieć miejsce 
tylko wówczas, jeśli stwierdza się dodatkowe -nowe uszkodzenia (uszczerbek ustala się wyłącznie za nowe 
uszkodzenia). 
22. 
Podwójne widzenie, powstałe w wyniku nieszczęśliwego wypadku, wymagające przy pracy przesłonięcia jednego 
oka, powoduje uszczerbek na zdrowiu odpowiadający ślepocie jednego oka. 
23. 
Pourazowe lub związane przyczynowo z urazem uszkodzenie powłok brzusznych powodujące powstanie 
przepukliny pourazowej stanowi trwały uszczerbek na zdrowiu (w odróżnieniu od innych rodzajów przepuklin). 
24. 
Następstwa zawałów serca orzeka się oceniając stopień niewydolności krążenia analogicznie do uszkodzeń serca 
lub osierdzia. 
25. 
Następstwa udarów mózgu orzeka się zgodnie z uszczerbkiem odpowiadającym następstwom urazów czaszkowomózgowych. 
26. 
Każdy uszczerbek opisywany jest alfanumerycznie: Liczba -litera -liczba np. 114 A 2. 
27. 
Jeżeli uszczerbek zostaje przypisany do opisu: np. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym 
do 10° lub z nieznacznym zagięciem osiowym, nieznacznie zaburzające czynność kończyny i dające głównie 
dolegliwości subiektywne. 
114. ZŁAMANIE TRZONU KOŚCI RAMIENNEJ (W ZALEŻNOŚCI OD PRZEMIESZCZEŃ, OGRANICZEŃ 
W STAWIE ŁOPATKOWO-RAMIENNYM I ŁOKCIOWYM): 

A. NIEWIELKIE ZMIANY NIEWIELKIE ZMIANY 
1. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone dające głównie dolegliwości subiektywne 2 1 
2. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym do 10° lub nieznacznym 
zagięciem osiowym, nieznacznie zaburzające czynność kończyny i dające głównie dolegliwości 
subiektywne 
4 2 

114 złamanie 
trzonu kości ramiennej -w zależności od przemieszczeń, ograniczeń w stawie łopatkowo-ramiennym i 
łokciowym 
A niewielkie 
zmiany (przemieszczenia, ograniczenia) 
2 złamanie 
trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym do 10° lub nieznacznym zagięciem osiowym, 

nieznacznie zaburzające czynność kończyny i dające głównie dolegliwości subiektywne. 

Oznaczeniu uszczerbku przypisujemy odpowiedni procent z Tabeli: 114 A 2 -4% dla kończyny prawej lub 2% dla 
kończyny lewej. 


POSTANOWIENIA SZCZEGÓŁOWE 
§5 

I. USZKODZENIA GŁOWY 
1. USZKODZENIA POWŁOK CZASZKI (BEZ USZKODZEŃ KOSTNYCH): 
PROCENT 
USZCZERBKU 
NA ZDROWIU 
A. USZKODZENIA POWŁOK CZASZKI W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARU, RUCHOMOŚCI I TKLIWOŚCI BLIZN: 
1. < 5 cm średnicy/ długości blizny, bez dolegliwości bólowych 1 
2. < 5 cm średnicy/ długości blizny, towarzyszące dolegliwości bólowe 2 
3. > 5 cm średnicy/ długości blizny, bez dolegliwości bólowych 3 
4. > 5 cm średnicy/ długości blizny, towarzyszące dolegliwości bólowe 4 
B. OSKALPOWANIE (DLA KOBIET X 2): 
1. < 5 cm średnicy 5 
2. 5 -10 cm średnicy 8 
3. > 10 cm średnicy 12 
2. USZKODZENIE KOŚCI SKLEPIENIA I PODSTAWY CZASZKI (WGŁĘBIENIA, SZCZELINY, 
FRAGMENTACJA) W ZALEŻNOŚCI OD ROZLEGŁOŚCI USZKODZEŃ: 
1. < 2,5 cm średnicy/ długości 1-5 
2. 2,5 – 5 cm średnicy /długości 6 -7 
3. > 5 cm średnicy/ długości 8 -9 
3. UBYTEK W KOŚCIACH CZASZKI: 
A. 
1. <2,5 cm średnicy/ długości 1-5 
2. 2,5 -5 cm średnicy/ długości 6-8 
3. 5 -8 cm średnicy/ długości 9-15 
4. > 8 cm średnicy długości 16-20 
UWAGA: JEŻELI PRZY USZKODZENIACH I UBYTKACH KOŚCI CZASZKI (POZ. 2 I 3) WYSTĘPUJĄ JEDNOCZEŚNIE 
USZKODZENIA POWŁOK CZASZKI (POZ. 1) NALEŻY OSOBNO OCENIAĆ STOPIEŃ USZCZERBKU ZA 
USZKODZENIA LUB UBYTKI KOŚCI WG. POZ. 2 LUB 3 I OSOBNO ZA USZKODZENIA POWŁOK CZASZKI WG POZ. 1. 
4. POWIKŁANIA TOWARZYSZĄCE USZKODZENIOM W POZ. 1, 2 I 3 OCENIA SIĘ DODATKOWO W ZALEŻNOŚCI 
OD RODZAJU. (NALEŻY DO POZYCJI PODSTAWOWEJ DODAĆ USZCZERBKI WYNIKAJĄCE Z POWIKŁAŃ -MAX. 25): 
A. 


1. nawracający wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego nawracający wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego +5 
2. przewlekłe zapalenia kości +5 
3. ropowica podczepcowa leczona operacyjnie +5 
4. zakrzepica powłok +5 
5. przepuklina mózgowa +5 
5. PORAŻENIA I NIEDOWŁADY POŁOWICZE: 
A. 
1. porażenie połowicze utrwalone 100 
B. NIEDOWŁAD POŁOWICZY ZNACZNIE UTRUDNIAJĄCY SPRAWNOŚĆ KOŃCZYN Z AFAZJĄ: 
1. z afazją całkowitą 100 
2. z afazją znacznie utrudniającą porozumiewanie 95 
3. z afazją nieznacznego stopnia 90 
C. NIEDOWŁAD POŁOWICZY ZNACZNIE UTRUDNIAJĄCY SPRAWNOŚĆ KOŃCZYN BEZ AFAZJI: 
1. prawostronny ze współistniejącą ataksją 80 
2. prawostronny 70 
3. lewostronny ze współistniejącą ataksją 70 
4. lewostronny 60 
D. NIEDOWŁAD POŁOWICZY NIEZNACZNEGO STOPNIA Z AFAZJĄ: 
1. z afazją całkowitą 80 
2. z afazją znacznie utrudniającą porozumiewanie 70 
3. z afazją nieznacznego stopnia 60 
E. NIEDOWŁAD POŁOWICZY NIEZNACZNEGO STOPNIA BEZ AFAZJI: 
1. prawostronny 40 
2. lewostronny 30 
F. PORAŻENIE KOŃCZYNY GÓRNEJ, Z NIEDOWŁADEM KOŃCZYNY DOLNEJ: 
1. prawej -uniemożliwiające samodzielne chodzenie 80 
2. prawej z umiarkowanego stopnia niedowładem kończyny dolnej, umożliwiające chodzenie przy 
pomocy sprzętu ortopedycznego 
70 
3. prawej z nieznacznego stopnia niedowładem kończyny dolnej, umożliwiające chodzenie przy pomocy 
sprzętu ortopedycznego lub samodzielne 
60 
4. lewej-uniemożliwiające samodzielne chodzenie 70 
5. lewej z umiarkowanego stopnia niedowładem kończyny dolnej, umożliwiające chodzenie przy pomocy 
sprzętu ortopedycznego 
60 
6. lewej z nieznacznego stopnia niedowładem kończyny dolnej, umożliwiające chodzenie przy pomocy 
sprzętu ortopedycznego lub samodzielne 
50 
G. PORAŻENIE KOŃCZYNY DOLNEJ, Z NIEDOWŁADEM KOŃCZYNY GÓRNEJ: 
1. prawej, nie poruszający się samodzielnie, znacznie ograniczone ruchy precyzyjne ręki 80 
2. prawej z umiarkowanego stopnia niedowładem kończyny górnej 70 
3. prawej z niedużego stopnia niedowładem kończyny górnej 60 


4. lewej, nie poruszający się samodzielnie, znacznie ograniczone ruchy precyzyjne ręki lewej, nie poruszający się samodzielnie, znacznie ograniczone ruchy precyzyjne ręki 70 
5. lewej z umiarkowanego stopnia niedowładem kończyny górnej 60 
6. lewej z niedużego stopnia niedowładem kończyny górnej 50 
H. NIEDOWŁAD KOŃCZYNY GÓRNEJ (BEZ NIEDOWŁADU KOŃCZYNY DOLNEJ): 
1. prawej 30 -40 
2. lewej 20 -30 
I. 
1. niedowład kończyny dolnej (bez niedowładu kończyny górnej) 20 
J. 
1. śladowe objawy uszkodzenia struktur ośrodkowego układu nerwowego 5 
6. ZESPOŁY POZAPIRAMIDOWE: 
A. 
1. utrwalony zespół pozapiramidowy znacznie utrudniający sprawność ustroju i wymagający opieki 
osób trzecich 
100 
B. ZESPÓŁ POZAPIRAMIDOWY UTRUDNIAJĄCY SPRAWNOŚĆ USTROJU Z ZABURZENIAMI MOWY 
I NAPADAMI OCZNYMI: 
1. wymagający stałej opieki osoby trzeciej, wyraźne zmiany psychiczne i kognitywne 80 
2. wymagający okresowej opieki osoby trzeciej, wyraźne zmiany psychiczne i kognitywne 70 
3. znaczne ograniczenie funkcjonowania w życiu codziennym, obecne zmiany psychiczne 
i kognitywne 
60 
4. umiarkowane ograniczenie funkcjonowania w życiu codziennym z okresowo występującymi 
zaburzeniami psychicznymi 
40 
5. niewielkie ograniczenia funkcjonowania w życiu codziennym z okresowo występującymi 
zaburzeniami psychicznymi nieznacznego stopnia 
30 
C. 
1. zaznaczony zespół pozapiramidowy 10 -20 
7. ZABURZENIA RÓWNOWAGI POCHODZENIA MÓŻDŻKOWEGO I PRZEDSIONKOWEGO: 
A. 
1. zaburzenia równowagi uniemożliwiające chodzenie 100 
B. ZABURZENIA RÓWNOWAGI UTRUDNIAJĄCE W DUŻYM STOPNIU CHODZENIE: 
1. zaburzenia równowagi utrudniające w dużym stopniu chodzenie i uniemożliwiające wykonywanie 
jakiejkolwiek pracy zawodowej, znaczne utrudnienie wykonywania prac domowych 
70 
2. zaburzenia równowagi utrudniające w dużym stopniu chodzenie, uniemożliwiające wykonywanie pracy 
zawodowej, jednak z możliwością wykonywania prac domowych 
50 
C. 
1. zaburzenia równowagi utrudniające w małym stopniu chodzenie 20 
D. 
1. śladowe zaburzenia równowagi sporadycznie utrudniające chodzenie 5 
8. PADACZKA: 
A. 
1. padaczka z zaburzeniami psychicznymi, charakteropatią, otępieniem i ekwiwalentami 
padaczkowymi uniemożliwiającymi jakąkolwiek pracę 
100 


B. PADACZKA Z RZADKIMI NAPADAMI, ALE ZE ZMIANAMI OTĘPIENNYMI UTRUDNIAJĄCYMI W DUŻYM STOPNIU 
WYKONYWANIE PRACY (W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH ORAZ KOGNITYWNYCH, 
POTWIERDZONYCH LECZENIEM PSYCHIATRYCZNYM ORAZ BADANIEM NEUROPSYCHOLOGICZNYM): 
PADACZKA Z RZADKIMI NAPADAMI, ALE ZE ZMIANAMI OTĘPIENNYMI UTRUDNIAJĄCYMI W DUŻYM STOPNIU 
WYKONYWANIE PRACY (W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH ORAZ KOGNITYWNYCH, 
POTWIERDZONYCH LECZENIEM PSYCHIATRYCZNYM ORAZ BADANIEM NEUROPSYCHOLOGICZNYM): 
1. znaczne, postępujące zmiany otępienne, stała opieka osób trzecich 70 
2. znaczne zmiany otępienne, regularna opieka osób trzecich w ciągu dnia 60 
3. znaczne zmiany otępienne, okresowa opieka osób trzecich 50 
C. PADACZKA BEZ ZMIAN PSYCHICZNYCH Z CZĘSTYMI NAPADAMI: 
1. częste napady wtórnie uogólnione, co najmniej 2 w miesiącu bez wyraźnej aury 60 
2. częste napady wtórnie uogólnione, co najmniej 2 w miesiącu z aurą 50 
3. częste napady padaczkowe częściowe proste i / lub złożone bez wtórnego uogólnienia, 
sporadycznie wtórnie uogólnione 
40 
D. PADACZKA BEZ ZMIAN PSYCHICZNYCH Z RZADKIMI NAPADAMI (1 I MNIEJ NA MIESIĄC): 
1. politerapia z ew. objawami ubocznymi leczenia przeciwpadaczkowego 30 
2. politerapia bez objawów ubocznych leczenia przeciwpadaczkowego 25 
3. monoterapia 20 
9. ZABURZENIA NEUROLOGICZNE I PSYCHICZNE UWARUNKOWANE ORGANICZNIE (ENCEFALOPATIE): 
A. CIĘŻKIE ZABURZENIA PSYCHICZNE WYMAGAJĄCE STAŁEJ OPIEKI OSÓB TRZECICH (ZMIANY OTĘPIENNE, 
UTRWALONE PSYCHOZY): 
1. ciężkie zaburzenia psychiczne, wymagające stałej opieki osób trzecich (zmiany otępienne, 
utrwalone psychozy, częste i długotrwale hospitalizacje psychiatryczne) 
100 
2. ciężkie zaburzenia psychiczne, wymagające stałej opieki osób trzecich (zmiany otępienne, 
utrwalone psychozy, wymagające leczenia ambulatoryjnego oraz okresowo szpitalnego) 
80 
3. ciężkie zaburzenia psychiczne, wymagające stałej opieki osób trzecich (zmiany otępienne, 
utrwalone psychozy, wymagające stałego ambulatoryjnego leczenia psychiatrycznego) 
70 
B. ENCEFALOPATIE ZE ZMIANAMI CHARAKTEROLOGICZNYMI: 
1. znacznego stopnia zmiany otępienne ze zmianami charakterologicznymi wymagające 
całodobowej opieki osób trzecich 
60 
2. znacznego stopnia zmiany otępienne mające wpływ na całodzienne funkcjonowanie wymagające 
w ciągu dnia pomocy osób trzecich 
50 
C. ENCEFALOPATIE Z UTRWALONYMI SKARGAMI SUBIEKTYWNYMI (BÓLE GŁOWY, ZAWROTY GŁOWY, 
WZMOŻONA POBUDLIWOŚĆ NERWOWA, TRUDNOŚĆ W SKUPIENIU UWAGI, ZABURZENIA PAMIĘCI, SNU ITP.): 
1. znacznego stopnia nasilone objawy subiektywne, ograniczające funkcjonowanie w życiu 
codziennym, wymagające stałego i długotrwałego leczenia, obecne objawy neurologiczne oraz 
zmiany 
w badaniu neuropsychologicznym, (wg ICD-10, F07.2) 
30 
2. umiarkowane ograniczenie funkcjonowania w życiu codziennym, obecne zmiany w badaniu 
neuropsychologicznym i/lub neurologicznym 
20 
3. nieznaczne subiektywne objawy bez zmian w badaniu neurologicznym i neuropsychologicznym 5 
10. NERWICE I ZESPOŁY NERWICOPODOBNE: 
A. NERWICE I ZESPOŁY NERWICOPODOBNE PO URAZIE CZASZKOWO – MÓZGOWYM W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZABURZEŃ (POURAZOWE ZABURZENIA STRESOWE (PTSD) WG ICD-10): 
1. znacznego stopnia zaburzenia stresowe z przebiegiem remitującym lub postępującym, 
wymagające stałego leczenia psychiatrycznego 
20 
2. umiarkowanego stopnia zaburzenia stresowe, leczone przez psychiatrę i/lub psychologa 10 
3. niewielkiego stopnia zaburzenia stresowe 4 
B. NERWICE I ZESPOŁY NERWICOPODOBNE PO USZKODZENIU CIAŁA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZABURZEŃ: 
1. dokumentacja leczenia psychiatrycznego i/ lub psychologicznego dłuższego niż 6 miesięcy 10 


2. dokumentacja leczenia psychiatrycznego i/ lub psychologicznego krótszego niż 6 miesięcy dokumentacja leczenia psychiatrycznego i/ lub psychologicznego krótszego niż 6 miesięcy 5 
3. dokumentacja leczenia nerwicy przez lekarzy innych specjalności niż psychiatria lub psychologia, 
przez okres 6 miesięcy 
2 
C. 
1. zespół cerebrasteniczny z utrwalonymi skargami subiektywnymi wg pkt. 9 C 
11. ZABURZENIA MOWY: 
A. AFAZJA CAŁKOWITA (SENSORYCZNA LUB SENSORYCZNO-MOTORYCZNA) Z AGRAFIĄ I ALEKSJĄ: 
1. utrzymujące się zmiany, pomimo 12 miesięcznego leczenia logopedycznego 100 
2. nieznaczna poprawa po leczeniu logopedycznym 80 
B. 
1. afazja całkowita motoryczna 30 -60 
C. AFAZJA ZNACZNEGO STOPNIA UTRUDNIAJĄCA POROZUMIEWANIE SIĘ: 
1. znacznego stopnia nasilone zaburzenia mowy, utrzymujące się pomimo intensywnego 
co najmniej 6 miesięcznego leczenia logopedycznego 
60 
2. afazja z rozumieniem symboli językowych z możliwością komunikacji z pomocą mowy lub 
pisma 
50 
3. umiarkowane trudności rozumienia mowy i / lub mówienia lub pisania 30 
D. 
1. afazja nieznacznego stopnia 10 -15 
12. ZESPOŁY PODWZGÓRZOWE POURAZOWE I INNE ZABURZENIA WEWNĄTRZWYDZIELNICZE POCHODZENIA 
OŚRODKOWEGO: (NIE WIĘCEJ NIŻ 50) 
A. 
1. zaburzenia wydzielania hormonów płciowych +15 
2. zaburzenia wydzielania hormonu wzrostu (należy oceniać tylko u dzieci i młodzieży) +15 
3. niedoczynność tarczycy +10 
4. wtórna niedoczynność kory nadnerczy +10 
5. moczówka prosta +10 
13. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWÓW RUCHOWYCH GAŁKI OCZNEJ: 
A. NERWU OKORUCHOWEGO, W ZAKRESIE MIĘŚNI WEWNĘTRZNYCH OKA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
USZKODZENIA (KONIECZNE PRZEPROWADZENIE BADANIA OKULISTYCZNEGO): 
1. znaczne 15 
2. umiarkowane 8 
3. niewielkie 3 
B. NERWU OKORUCHOWEGO, W ZAKRESIE MIĘŚNI ZEWNĘTRZNYCH OKA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
USZKODZENIA: 
1. z podwójnym widzeniem i opadnięciem całkowitym powieki 30 
2. podwójne widzenie, opadanie powieki 20 
3. podwójne widzenie, bez opadania powieki 10 
C. 
1. nerwu bloczkowego 3 

10 


D. NERWU ODWODZĄCEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA (PODWÓJNE WIDZENIE, OGRANICZENIE 
RUCHOMOŚCI): 
NERWU ODWODZĄCEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA (PODWÓJNE WIDZENIE, OGRANICZENIE 
RUCHOMOŚCI): 
1. znaczne 9 -15 
2. umiarkowane 4 -8 
3. niewielkie 1 -3 
14. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWU TRÓJDZIELNEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA: 
A. 
1. przewaga zaburzeń czucia w zakresie pojedynczej gałęzi 5 
B. 
1. przewaga zaburzeń czucia w zakresie wszystkich gał, jednostronne 10 
C. PRZEWAGA DOLEGLIWOŚCI BÓLOWYCH W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA NASILENIA BÓLU: 
1. wymagające regularnego przyjmowania środków przeciwbólowych 15 
2. wymagające sporadycznego przyjmowania środków przeciwbólowych 10 
15. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWU TWARZOWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
USZKODZENIA. POSZCZEGÓLNE GAŁĘZIE: 
A. 
1. pierwsza 15 
2. druga lub trzecia 8 
3. całkowite 20 
16. USZKODZENIA CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWÓW JĘZYKOWO – GARDŁOWEGO I BŁĘDNEGO – 
W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ MOWY I ODDECHU, KRĄŻENIA I PRZEWODU POKARMOWEGO: 
A. 
1. całkowite porażenie podniebienia, gardła i krtani 40 
B. PORAŻENIE NERWU KRTANIOWEGO WSTECZNEGO: 
1. jednostronne 5 
2. obustronne 30 
C. PORAŻENIE NERWU JĘZYKOWO -GARDŁOWY, W ZALEŻNOŚCI OD TRUDNOŚCI POŁYKANIA: 
1. znaczne 25 
2. umiarkowane 15 
3. niewielkie 5 
D. 
1. neuralgia nerwu językowo-gardłowego 20 
17. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWU DODATKOWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
USZKODZENIA: 
A. 
1. całkowite, obejmujące mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy oraz górną część mięśnia 
czworobocznego 
10 
2. częściowe 3 
18. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE NERWU PODJĘZYKOWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
USZKODZENIA: 

11 


A. 
1. całkowite z obecnością fascykulacji i zaników 20 
B. CZĘŚCIOWE 
1. znacznego stopnia 10 
2. niewielkiego stopnia 5 

II. USZKODZENIA TWARZY 

19. USZKODZENIA POWŁOK TWARZY (BLIZNY I UBYTKI): 
A. OSZPECENIA BEZ ZABURZEŃ FUNKCJI (DLA KOBIET X 2): 
1. blizna, przewaga zmiany pigmentacji skóry (do 3 cm średnicy) 1-4 
2. blizna, przewaga zmiany pigmentacji skóry (powyżej 3 cm średnicy) 5-7 
3. wyraźne, szpecące blizny do 3 cm długości/ średnicy 8-9 
4. wyraźne, szpecące blizny powyżej 3 cm długości/ średnicy 10 
B. OSZPECENIE Z MIERNYMI ZABURZENIAMI FUNKCJI 
(NALEŻY SUMOWAĆ POSZCZEGÓLNE RODZAJE USZKODZEŃ, ALE NIE WIĘCEJ NIŻ 30): 
1. blizny i ubytki +10 
2. zaburzenia przyjmowania pokarmów +8 
3. zaburzenia artykulacji +8 
4. ślinotok +5 
5. zaburzenia funkcji powiek +5 
6. zaburzenia czucia +5 
7. dolegliwości bólowe +8 
C. OSZPECENIA POŁĄCZONE Z DUŻYMI ZABURZENIAMI FUNKCJI WYMAGAJĄCYMI STOSOWANIA PRZYRZĄDÓW 
POMOCNICZYCH DO NAPRAWY PRZYNAJMNIEJ JEDNEJ FUNKCJI 
(NALEŻY SUMOWAĆ POSZCZEGÓLNE RODZAJE ZABURZEŃ, ALE NIE WIĘCEJ NIŻ 40): 
1. blizny i ubytki +10 
2. zaburzenia przyjmowania pokarmów +15 
3. zaburzenia oddychania i/lub powonienia +15 
4. zaburzenia artykulacji +15 
5. ślinotok +8 
6. zaburzenia funkcji powiek +8 
20. USZKODZENIA NOSA: 
A. 
1. niewielkie uszkodzenia nosa bez zaburzeń oddychania i powonienia (przebarwienia i blizny nie 
zmieniające kształtu nosa) (dla kobiet x 2) 1 
B. USZKODZENIA NOSA BEZ ZABURZEŃ ODDYCHANIA I POWONIENIA (ZMIENIAJĄCE KSZTAŁT NOSA) 
(DLA KOBIET X 2): 
1. w niewielkim stopniu 2 
2. w znacznym stopniu 3 

12 


3. utrzymujące się mimo przeprowadzenia operacji naprawczej utrzymujące się mimo przeprowadzenia operacji naprawczej 5 
C. USZKODZENIA NOSA Z ZABURZENIAMI ODDYCHANIA -ZALEŻNIE OD ROZLEGŁOŚCI I USZKODZENIA 
I STOPNIA ZABURZEŃ ODDYCHANIA: 
1. nieznacznego stopnia upośledzenie drożności nosa 5-9 
2. średniego stopnia upośledzenie drożności nosa 10-15 
3. znacznego stopnia upośledzenie drożności nosa z wtórnym zapaleniem zatok 16-20 
D. USZKODZENIA NOSA Z ZABURZENIAMI ODDYCHANIA I POWONIENIA W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ 
W ODDYCHANIU I POWONIENIU: 
1. nieznacznego stopnia upośledzenie drożności nosa i zaburzenia powonienia 10 
2. średniego stopnia upośledzenie drożności nosa i zaburzenia powonienia 15 
3. znacznego stopnia upośledzenie drożności nosa, wtórne zapalenie zatok i zaburzenia 
powonienia 
25 
E. 
1. utrata powonienia w następstwie uszkodzenia przedniego dołu czaszkowego 5 
F. 
1. utrata nosa w całości (łącznie z kośćmi nosa) 30 
UWAGA: JEŻELI USZKODZENIE NOSA WCHODZI W ZESPÓŁ USZKODZEŃ OBJĘTYCH POZ. 19, NALEŻY STOSOWAĆ OCENĘ 
WEDŁUG TEJ POZYCJI (TJ. WEDŁUG POZ. 19). 
21. UTRATA ZĘBÓW (ZA KAŻDY ZĄB): 
A. SIEKACZE I KŁY: 
1. częściowa 1 -1,5 
2. całkowita 3 
B. POZOSTAŁE ZĘBY: 
1. częściowa 1 
2. całkowita 2 
22. ZŁAMANIE SZCZĘKI LUB ŻUCHWY -W ZALEŻNOŚCI OD PRZEMIESZCZEŃ, NIESYMETRII ZGRYZU, 
UPOŚLEDZENIA ŻUCIA I ROZWIERANIA SZCZĘK POWODUJĄCE ZABURZENIA FUNKCJI: 
A. 
1. nieznacznego stopnia 1-5 
B. 
1. średniego stopnia 6-10 
C. ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. przemieszczenia +5 
2. upośledzenie żucia +5 
3. niesymetria zgryzu +5 
4. zaburzenia rozwierania szczęk +5 
23. UTRATA SZCZĘKI LUB ŻUCHWY ŁĄCZNIE Z OSZPECENIEM I UTRATĄ ZĘBÓW -W ZALEŻNOŚCI OD 
UBYTKÓW, OSZPECENIA I POWIKŁAŃ: 
A. 
1. częściowa (należy oceniać według pozycji 19 i 21 nie więcej niż 35) max. 35 

13 


2. całkowita całkowita 40-50 
24. UBYTEK PODNIEBIENIA: 
A. 
1. z niewielkimi zaburzeniami mowy i/lub połykania 5-15 
2. z dużymi zaburzeniami mowy lub połykania 16-25 
3. z dużymi zaburzeniami mowy i połykania 40 
25. UBYTKI JĘZYKA: 
A. 
1. bez zaburzeń mowy i połykania 1-3 
2. z niewielkimi zaburzeniami mowy 5-10 
3. ze średnio nasilonymi zaburzeniami mowy i połykania 15-20 
4. z dużymi zaburzeniami mowy i połykania 20-35 
5. całkowita utrata języka 50 

III. USZKODZENIA NARZĄDU WZROKU 
26. OBNIŻENIE OSTROŚCI WZROKU BĄDŹ UTRATA JEDNEGO LUB OBOJGA OCZU: 
A. 
1. uszczerbek określa się na podstawie tabeli ostrości wzroku: 
Ostrość wzroku 
oka prawego: 
1,0 
(10/10) 
0,9 
(9/10) 
0,8 
(8/10) 
0,7 
(8/10) 
0,6 
(6/10) 
0,5 
(1/2) 
0,4 
(4/10) 
0,3 
(3/10) 
0,2 
(2/10) 
0 1 
(1/10) 
0 
Ostrość wzroku 
oka lewego: 
Procent trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu 
1,0 (10/10) 0 2.5 5 7.5 10 12.5 15 20 25 30 35 
0,9 (9/10) 2.5 5 7.5 10 12.5 15 20 25 30 35 40 
0,8 (8/10) 5 7.5 10 12.5 15 20 25 30 35 40 45 
0,7 (7/10) 7.5 10 12.5 15 20 25 30 35 40 45 50 
0,6 (6/10) 10 12.5 15 20 25 30 35 40 45 50 55 
0,5 (1/2) 12.5 15 20 25 
30 
35 40 45 50 55 60 
0,4 (4/10) 15 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 
0,3 (3/10) 20 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 
0,2 (2/10) 25 30 35 40 45 50 55 60 65 70 80 
0,1 (1/10) 30 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90 

14 


0 35 40 45 50 55 60 65 70 80 90 100 
UWAGA: OSTROŚĆ WZROKU ZAWSZE OKREŚLA SIĘ PO KOREKCJI SZKŁAMI ZARÓWNO PRZY ZMĘTNIENIU 
ROGÓWKI LUB SOCZEWKI, JAK I PRZY WSPÓŁISTNIENIU USZKODZENIA SIATKÓWKI LUB NERWU WZROKOWEGO. 
B. 
1. utrata wzroku jednego oka z jednoczesnym wyłuszczeniem gałki ocznej 38 
27. PORAŻENIE NASTAWNOŚCI (AKOMODACJI) -PRZY ZASTOSOWANIU SZKIEŁ KOREKCYJNYCH 
LUB SOCZEWEK KONTAKTOWYCH: 
A. 
1. jednego oka 15 
2. obojga oczu 30 
28. USZKODZENIE GAŁKI OCZNEJ WSKUTEK URAZÓW TĘPYCH: 
A. 
1. rozdarcie naczyniówki jednego oka (poz. 26A) 
2. zapalenie naczyniówki i siatkówki jednego oka, powodujące zaburzenia widzenia środkowego 
lub obwodowego 
(poz. 26A) 
3. urazowe uszkodzenia plamki żółtej jednego oka (poz. 26A) 
4. zanik nerwu wzrokowego (poz. 26A) 
29. USZKODZENIE GAŁKI OCZNEJ WSKUTEK URAZÓW DRĄŻĄCYCH: 
A. 
1. blizny rogówki lub twardówki (garbiak twardówki) (poz. 26A) 
2. zaćma urazowa (uszkodzenie soczewki) (poz. 26A) 
3. ciało obce wewnątrzgałkowe powodujące obniżenie ostrości wzroku 10 + (poz. 26A) 
4. ciało wewnątrzgałkowe nie powodujące obniżenia ostrości wzroku 10 
30. USZKODZENIE GAŁKI OCZNEJ WSKUTEK URAZÓW CHEMICZNYCH I TERMICZNYCH (OPARZENIA ITP.) 
A. 
1. (poz. 26A) 
31. KONCENTRYCZNE ZWĘŻENIE POLA WIDZENIA: 
A. OCENIAĆ NALEŻY WEDŁUG TABELI OCENY POLA WIDZENIA: 
1. (poz. 31A) 
Zwężenie do 
Przy nienaruszonym 
drugim oku 
W obu oczach 
Przy ślepocie 
drugiego oka 
60° 0 0 35 
50° 5 15 45 
40° 10 25 55 
30° 15 50 70 
20° 20 80 85 
10° 25 90 95 
poniżej 10° 35 95 100 

15 


32. POŁOWICZE NIEDOWIDZENIA: POŁOWICZE NIEDOWIDZENIA: 
A. 
1. dwuskroniowe 60 
2. dwunosowe 30 
3. jednoimienne 25 
33. BEZSOCZEWKOWOŚĆ PO OPERACYJNYM USUNIĘCIU ZAĆMY URAZOWEJ: 
A. 
1. w jednym oku 25 
2. w obu oczach 40 
34. UTRATA SOCZEWKI: 
A. OCENIAĆ NALEŻY WEDŁUG POZ. 26A: 
1. w jednym oku min. 15 
2. w obu oczach min. 30 
35. ZABURZENIA W DROŻNOŚCI PRZEWODÓW ŁZOWYCH (ŁZAWIENIE): 
A. 
1. w jednym oku 5-8 
2. w obu oczach 10-12 
36. ODWARSTWIENIE SIATKÓWKI JEDNEGO OKA: 
A. OCENIAĆ NALEŻY WEDŁUG POZ. 26 A I POZ. 31A: 
1. min.15 -max 35 
37. JASKRA: 
A. OCENIAĆ WEDŁUG TABELI OSTROŚCI WZROKU OCENIAĆ NALEŻY WG POZ. 26 A I POZ. 31 A: 
1. w jednym oku max.35 
2. w obu oczach max.100 
38. WYTRZESZCZ TĘTNIĄCY: 
A. USZCZERBEK POWINIEN ZAWIERAĆ SIĘ W ZAKRESIE OD 50 DO 100: 
1. wytrzeszcz +15 
2. ocena widzenia (poz. 26A) 
3. podwójne widzenie +15 
4. bóle głowy lub szum w głowie +15 
5. ciężka keratopatia z niedomykalności +20 
39. ZAĆMA URAZOWA: 
A. 
1. (poz. 26A) 
40. PRZEWLEKŁE ZAPALENIE SPOJÓWEK: 
A. 

16 


1. 1-8 1-8 
IV. USZKODZENIA NARZĄDU SŁUCHU 
41. UPOŚLEDZENIE OSTROŚCI SŁUCHU: 
A. 
1. Przy upośledzeniu ostrości słuchu procent uszczerbku na zdrowiu określa się wg tabeli 41A: 
Ucho prawe 
Ucho lewe 
Słuch normalny 
Nieznacznie 
upośledzony 
Średnie 
upośledzenie 
Duże 
upośledzenie 
Upośledzenie 
graniczące 
z głuchotą 
Głuchota zupełna 
W nawiasach 
podano stopień upośledzenia 
(0%) (30%) (50%) (70%) (90%) (100%) 
PROCENT USZCZERBKU NA ZDROWIU 
Słuch normalny (0%) 0 5 10 15 18 20 
Nieznaczne upośledzenie (30%) 5 10 15 18 20 25 
Średnie upośledzenie (50%) 10 15 18 20 25 30 
Duże upośledzenie (70%) 15 18 20 25 30 35 
Upośledzenie graniczące 
z głuchotą (90%) 
18 20 25 30 35 40 
Głuchota zupełna (100%) 20 25 30 35 40 50 
UWAGA: W CELU WYKLUCZENIA AGRAWACJI LUB SYMULACJI OSTROŚĆ SŁUCHU POWINNO OKREŚLAĆ SIĘ BADANIEM 
AUDIOMETRYCZNYM I BADANIEM STROIKAMI. 
42. URAZY MAŁŻOWINY USZNEJ: 
A. 
1. utrata części małżowiny lub zniekształcenie małżowiny (blizny, oparzenia i odmrożenia) 1-5 
2. utrata jednej małżowiny 15 
3. utrata obu małżowin 25 
43. POURAZOWE ZWĘŻENIE LUB ZAROŚNIĘCIE PRZEWODU SŁUCHOWEGO ZEWNĘTRZNEGO JEDNOSTRONNE 
LUB OBUSTRONNE Z OSŁABIENIEM LUB PRZYTĘPIENIEM SŁUCHU: 
A. 
1. ( poz. 41A) 
44. PRZEWLEKŁE ROPNE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO: 
A. 
1. jednostronne 5 
2. obustronne 10 
45. PRZEWLEKŁE ROPNE ZAPALENIE UCHA ŚRODKOWEGO: 

17 


A. POWIKŁANE (NALEŻY DODAĆ ODPOWIEDNIE WARTOŚCI USZCZERBKU): POWIKŁANE (NALEŻY DODAĆ ODPOWIEDNIE WARTOŚCI USZCZERBKU): 
1. jednostronne +5 
2. obustronne +10 
3. perlak +5 
4. próchnica kości +5 
5. polip ucha +5 
46. USZKODZENIE UCHA ŚRODKOWEGO W NASTĘPSTWIE ZŁAMANIA KOŚCI SKRONIOWEJ 
Z UPOŚLEDZENIEM SŁUCHU: 
A. 
1. (poz. 41A) 
47. USZKODZENIE UCHA WEWNĘTRZNEGO: 
A. 
1. z uszkodzeniem części słuchowej (poz. 41A) 
B. Z USZKODZENIEM CZĘŚCI STATYCZNEJ -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA: 
1. zawroty głowy +20 
2. nudności, wymioty +10 
3. oczopląs spontaniczny +10 
C. 
1. z uszkodzeniem części słuchowej i statycznej -część słuchową oceniać jak w pkt. A), 
część statyczną jak w pkt. B) 
max. 60 
48. USZKODZENIE NERWU TWARZOWEGO ŁĄCZNIE Z PĘKNIĘCIEM KOŚCI SKALISTEJ: (NIE WIĘCEJ NIŻ 30) 
A. JEDNOSTRONNE -W ZALEŻNOŚCI OD ROZLEGŁOŚCI USZKODZENIA: 
1. porażenie mięśni twarzy +10 
2. zaburzenia smaku i wydzielania śliny +10 
3. znaczne upośledzenie wydzielania łez +10 
4. uszkodzenie słuchu +10 
B. 
1. obustronne 20-50 

V. USZKODZENIA SZYI, KRTANI, TCHAWICY I PRZEŁYKU 
49. USZKODZENIE GARDŁA Z UPOŚLEDZENIEM FUNKCJI: 
A. 
1. niewielkie uszkodzenie funkcji połykania i artykulacji 5 
2. znaczne upośledzenie funkcji połykania i artykulacji 10 
50. USZKODZENIE LUB ZWĘŻENIE KRTANI POZWALAJĄCE NA OBCHODZENIE SIĘ BEZ RURKI TCHAWICZEJ -
W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZWĘŻENIA: 
A. 
1. niewielka, sporadyczna duszność 5 

18 


2. duszność przy umiarkowanych wysiłkach życia codziennego duszność przy umiarkowanych wysiłkach życia codziennego 12 
3. duszność przy niewielkich wysiłkach życia codziennego 25 
51. USZKODZENIE KRTANI, POWODUJĄCE KONIECZNOŚĆ STAŁEGO NOSZENIA RURKI TCHAWICZEJ 
(CO NAJMNIEJ 6 MIEŚ. REHABILITACJA LOGOPEDYCZNA): 
A. W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ GŁOSU 
1. mowa przełykowa 35 
2. mowa gardłowa 50 
3. z bezgłosem 60 
52. USZKODZENIE TCHAWICY. ZWĘŻENIE POWODUJĄCE: 
A. 
1. duszność przy szybkim chodzeniu po równym, wchodzeniu pod górę lub po schodach 1-20 
2. duszność podczas chodzenia po równym z rówieśnikami 20-30 
3. duszność (konieczność zatrzymania się dla nabrania powietrza) w trakcie chodzenia po równym 
w swoim tempie 
30-45 
4. duszność spoczynkowa 45-60 
53. USZKODZENIE PRZEŁYKU POWODUJĄCE: 
A. (DO OCENY KONIECZNA OPINIA SPECJALISTY GASTROENTEROLOGA LUB CHIRURGA PRZEWODU POKARMOWEGO): 
1. niewielkie trudności w odżywianiu 10 
2. odżywianie się pokarmami o konsystencji półpłynnej 30 
3. odżywianie tylko płynami 50 
4. całkowitą niedrożność przełyku ze stałą przetoką żołądkową 80 
54. USZKODZENIE TKANEK MIĘKKICH (SKÓRY I MIĘŚNI) SZYI -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA RUCHOMOŚCI 
I USTAWIENIA GŁOWY: 
A. 
1. blizny szyi nie powodujące zaburzeń ruchomości 1-5 
2. niewielkie ograniczenie ruchomości 5-10 
3. znaczne ograniczenia ruchomości w pozycji czynnościowo korzystnej 10-15 
4. znaczne ograniczenie ruchomości w pozycji czynnościowo niekorzystnej nieznacznie utrudniające czynności 
życia codziennego 
20 
5. znaczne ograniczenie ruchomości w pozycji czynnościowo niekorzystnej znacznie utrudniające czynności 
życia codziennego 
30 
UWAGA: USZKODZENIA TKANEK MIĘKKICH Z JEDNOCZESNYM USZKODZENIEM KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO NALEŻY OCENIAĆ 
WG POZ. 89. 

VI. USZKODZENIA KLATKI PIERSIOWEJ I JEJ NASTĘPSTWA 
55. BLIZNY I UBYTKI MIĘŚNI KLATKI PIERSIOWEJ OGRANICZAJĄCE RUCHOMOŚĆ KLATKI PIERSIOWEJ -
W ZALEŻNOŚCI OD ROZLEGŁOŚCI BLIZN, UTRZYMUJĄCYCH SIĘ BÓLÓW I OD STOPNIA UPOŚLEDZENIA 
ODDYCHANIA: 
A. 
1. dolegliwości przy szybkim chodzeniu po równym, wchodzeniu pod górę lub po schodach i 
dolegliwości spoczynkowe ustępujące po zmianie pozycji ciała 
1-5 

19 


2. dolegliwości podczas chodzenia po równym z rówieśnikami i dolegliwości spoczynkowe ustępujące po 
zmianie pozycji ciała 
dolegliwości podczas chodzenia po równym z rówieśnikami i dolegliwości spoczynkowe ustępujące po 
zmianie pozycji ciała 
5-10 
3. dolegliwości (konieczność zatrzymania się dla nabrania powietrza lub do ustąpienia dolegliwości bólowych) 
w trakcie chodzenia po równym w swoim tempie i dolegliwości spoczynkowe ustępujące po zmianie pozycji 
ciała 
10-15 
4. dolegliwości wysiłkowe i spoczynkowe stałe, niezależne od przyjętej pozycji ciała 30 
56. UTRATA BRODAWKI SUTKOWEJ U KOBIET CZĘŚCIOWA LUB CAŁKOWITA W ZALEŻNOŚCI OD 
ZNIEKSZTAŁCEŃ I BLIZN (DLA KOBIET DO 45 RŻ. X 2): 
A. 
1. częściowa 2 
2. całkowita 7 
57. UTRATA GRUCZOŁU PIERSIOWEGO W ZALEŻNOŚCI OD WIELKOŚCI UBYTKI I BLIZN (DLA KOBIET DO 45 RŻ. X 2): 
A. CZĘŚCIOWA: 
1. nie powodująca znacznego defektu kosmetycznego 4 
2. powodująca znaczny defekt kosmetyczny 8 
B. 
1. całkowita 12 
C. 
1. z częścią mięśnia piersiowego 18 
58. USZKODZENIE ŻEBER (ZŁAMANIE CO NAJMNIEJ 2 ŻEBER): 
A. Z OBECNOŚCIĄ ZNIEKSZTAŁCEŃ I BEZ ZMNIEJSZENIA POJEMNOŚCI ŻYCIOWEJ PŁUC: 
1. zniekształcenia niewielkie 1-2 
2. zniekształcenia powodujące znaczny defekt kosmetyczny 3-5 
B. Z OBECNOŚCIĄ ZNIEKSZTAŁCEŃ I ZE ZMNIEJSZENIEM POJEMNOŚCI ŻYCIOWEJ PŁUC -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZMNIEJSZENIA POJEMNOŚCI ŻYCIOWEJ: 
1. duszność przy szybkim chodzeniu po równym, wchodzeniu pod górę lub po schodach 1-10 
2. duszność podczas chodzenia po równym z rówieśnikami 10-15 
3. duszność (konieczność zatrzymania się dla nabrania powietrza) w trakcie chodzenia po równym w swoim 
tempie 
15-20 
4. duszność spoczynkowa 25 
59. ZŁAMANIE MOSTKA ZE ZNIEKSZTAŁCENIAMI KLATKI PIERSIOWEJ: 
A. 
1. niewielkiego stopnia 3 
2. umiarkowanego stopnia 5 
3. znacznego stopnia 8 
60. ZAPALENIE KOŚCI (PRZETOKI) ŻEBER LUB MOSTKA: 
A. 
1. izolowane zapalenie kości 10 
2. zapalenie kości z przetokami 20 
61. USZKODZENIE PŁUC I OPŁUCNEJ (ZROSTY OPŁUCNO WE, USZKODZENIA TKANKI PŁUCNEJ, UBYTKI TKANKI 
PŁUCNEJ, CIAŁA OBCE ITP.): 

20 


A. 
1. bez niewydolności oddechowej 5 
B. Z NIEWYDOLNOŚCIĄ ODDECHOWĄ -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA: 
1. duszność przy szybkim chodzeniu po równym, wchodzeniu pod górę lub po schodach 10 
2. duszność podczas chodzenia po równym z rówieśnikami 20 
3. duszność (konieczność zatrzymania się dla nabrania powietrza) w trakcie chodzenia po równym w swoim 
tempie 
30 
4. duszność spoczynkowa (zaawansowane serce płucne) 40 
62. USZKODZENIE TKANKI PŁUCNEJ POWIKŁANE PRZETOKAMI OSKRZELOWYMI, ROPNIEM PŁUC 
-W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ: 
A. 
1. duszność przy szybkim chodzeniu po równym, wchodzeniu pod górę lub po schodach 40 
2. duszność podczas chodzenia po równym z rówieśnikami 50 
3. duszność (konieczność zatrzymania się dla nabrania powietrza) w trakcie chodzenia po równym w swoim 
tempie 
60 
4. duszność spoczynkowa (zaawansowane serce płucne) 80 
UWAGA: PRZY ORZEKANIU WEDŁUG POZ. 61 I 62 STOPIEŃ USZKODZENIA TKANKI PŁUCNEJ I NIEWYDOLNOŚCI ODDECHOWEJ 
NALEŻY POTWIERDZIĆ DODATKOWYMI BADANIAMI OBRAZOWYMI LUB CZYNNOŚCIOWYMI. KONIECZNA PEŁNA 
DOKUMENTACJA MEDYCZNA! 
63. USZKODZENIE SERCA LUB OSIERDZIA (POURAZOWE, POZAWAŁOWE): 
A. 
1. z wydolnym układem krążenia 10 
B. Z OBJAWAMI NIEWYDOLNOŚCI KRĄŻENIA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA NIEWYDOLNOŚCI (WG NYHA): 
1. I stopień -bez dolegliwości przy zwykłych czynnościach życia codziennego 20 
2. II stopień -umiarkowane dolegliwości przy zwykłych czynnościach życia codziennego, upośledzenie 
wydolności fizycznej 
35 
3. III stopień -znaczne upośledzenie wydolności fizycznej widoczne już przy zwykłych czynnościach życia 
codziennego 
50 
4. IV stopień -duszność spoczynkowa 80 
UWAGA: STOPIEŃ USZKODZENIA SERCA POTWIERDZIĆ NALEŻY BADANIAMI OBRAZOWYMI (EKG, RTG, ECHO 
I INNE). KONIECZNA PEŁNA DOKUMENTACJA MEDYCZNA! 
64. PRZEPUKLINY PRZEPONOWE -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ FUNKCJI PRZEWODU 
POKARMOWEGO, ODDYCHANIA I KRĄŻENIA (JEŚLI WYSTĘPUJĄ DOLEGLIWOŚĆ ZARÓWNO ZE STRON 
UKŁADU SERCOWO-NACZYNIOWEGO, JAK I UKŁADU POKARMOWEGO NALEŻY JE ZSUMOWAĆ – MAX 40): 
A. 
1. objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej niewielkiego stopnia – I st. wg NYHA +3 
2. objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej -II st. wg NYHA +5 
3. objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej -III st. wg NYHA +15 
4. objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej -IV st. wg NYHA +20 
B. 
1. dolegliwości ze strony układu pokarmowego o umiarkowanym nasileniu +10 
2. dolegliwości ze strony układu pokarmowego o znacznym nasileniu (zaburzenia drożności układu 
pokarmowego) 
+20 

21 


VII. USZKODZENIA BRZUCHA I ICH NASTĘPSTWA 
65. USZKODZENIA POWŁOK JAMY BRZUSZNEJ (PRZEPUKLINY POURAZOWE, PRZETOKI ITP.) 
-W ZALEŻNOŚCI OD UMIEJSCOWIENIA I ROZMIARÓW USZKODZENIA POWŁOK JAMY BRZUSZNEJ: 
A. BLIZNY (DLA KOBIET X 2): 
1. < 5 cm długości/średnicy 1 
2. > 5 cm długości /średnicy 3 
B. 
1. ubytki mięśniowe bez przepukliny 5 
C. PRZEPUKLINY POURAZOWE: 
1. przepuklina pachwinowa 10 
2. przepuklina przedniej ściany brzucha 20 
3. przepuklina pępkowa 20 
4. przepuklina udowa 10 
D. 
1. przetoki będące wynikiem powikłań pourazowych 30 
UWAGA: ZA PRZEPUKLINY POURAZOWE UWAŻA SIĘ PRZEPUKLINY SPOWODOWANE URAZOWYM USZKODZENIEM POWŁOK 
BRZUSZNYCH (NP. PO ROZERWANIU MIĘŚNI POWŁOK BRZUSZNYCH). 
66. USZKODZENIE ŻOŁĄDKA, JELIT I SIECI: 
A. 
1. bez zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego i przy dostatecznym stanie odżywiania 5 
B. Z ZABURZENIAMI TRAWIENIA I NIEDOSTATECZNYM STANEM ODŻYWIANIA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZABURZEŃ STANU ODŻYWIANIA: 
1. znaczna utrata masy ciała (tj. > 10%) +10 
2. objawy niedoboru białek +5 
3. objawy niedoboru węglowodanów +5 
4. objawy niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) +5 
5. objawy niedoboru witaminy B12, kwasu foliowego, żelaza +5 
6. wtórne zaburzenia wewnątrzwydzielnicze +5 
C. ODŻYWIANIE JEDYNIE PARENTERALNE: 50 
67. PRZETOKI JELITOWE, KAŁOWE I ODBYT SZTUCZNY -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZANIECZYSZCZANIA SIĘ 
I ZMIAN ZAPALNYCH TKANEK OTACZAJĄCYCH PRZETOKĘ: 
A. JELITA CIENKIEGO: 20+ 
1. zapalenie tkanek otaczających przetokę +10 
2. reakcja uczuleniowa tkanek otaczających przetokę +5 
3. niedostateczny stan odżywienia +20 
4. nieregularna wymiana torebek +5 
5. częsta wymiana torebek +5 
6. brak możliwości utrzymania prawidłowej higieny +5 

22 


B. JELITA GRUBEGO: JELITA GRUBEGO: 15+ 
1. zapalenie tkanek otaczających przetokę +10 
2. reakcja uczuleniowa tkanek otaczających przetokę +5 
3. nieregularna wymiana torebek +5 
4. częsta wymiana torebek +5 
5. brak możliwości utrzymania prawidłowej higieny +10 
68. PRZETOKI OKOŁOODBYTNICZE: 
A. 
1. 15 
69. USZKODZENIA ZWIERACZA ODBYTU, POWODUJĄCE STAŁE, CAŁKOWITE NIETRZYMANIE KAŁU I GAZÓW: 
A. 
1. 60 
70. WYPADNIĘCIE ODBYTNICY -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA WYPADNIĘCIA: 
A. 
1. wypadanie błony śluzowej odbytnicy 10 
2. niepełne wypadanie odbytnicy 20 
3. pełne wypadanie odbytnicy 30 
71. UTRATA ŚLEDZIONY: 
A. 
1. bez istotnych zmian w obrazie krwi 15 
2. ze zmianami w obrazie krwi lub/i ze zrostami otrzewnowymi 30 
72. USZKODZENIA WĄTROBY I PRZEWODÓW ŻÓŁCIOWYCH, PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO LUB TRZUSTKI 
W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA POWIKŁAŃ (NIE WIĘCEJ NIŻ 60): 
A. USZKODZENIE/ RESEKCJA FRAGMENTU WĄTROBY: 
1. bez wpływu na funkcje narządu +10 
2. z następowymi zaburzeniami funkcji wątroby +20 
B. USZKODZENIE/ RESEKCJA FRAGMENTU TRZUSTKI: 
1. bez wpływu na funkcje narządu +10 
2. z następowymi zaburzeniami funkcji zewnątrzwydzielniczej +20 
3. z następowymi zaburzeniami funkcji wewnątrzwydzielniczej +20 
C. 
1. uszkodzenie dróg żółciowych z następowym zwężeniem +10 

VIII. USZKODZENIA NARZĄDÓW MOCZOPŁCIOWYCH 
73. USZKODZENIE JEDNEJ NERKI LUB OBU NEREK PROWADZĄCE DO POWSTANIA: 
A. 

23 


1. przewlekłych stanów zapalnych przewlekłych stanów zapalnych +10 
2. nadciśnienia +15 
74. UTRATA JEDNEJ NERKI PRZY DRUGIEJ ZDROWEJ I PRAWIDŁOWO DZIAŁAJĄCEJ: 
A. 
1. 20 
75. UTRATA JEDNEJ NERKI PRZY UPOŚLEDZENIU FUNKCJONOWANIA DRUGIEJ NERKI LUB USZKODZENIE OBU 
NEREK PROWADZĄCE DO ICH SCHYŁKOWEJ NIEWYDOLNOŚCI -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
UPOŚLEDZENIA FUNKCJI POZOSTAŁEJ NERKI (FUNKCJA OKREŚLANA WEDŁUG BADAŃ 
LABORATORYJNYCH I OBRAZU KLINICZNEGO): 
A. 
1. utajona niewydolność nerek 30 
2. wyrównana niewydolność nerek 40 
3. niewyrównana niewydolność nerek 50 
4. schyłkowa niewydolność nerek (mocznica) 75 
76. USZKODZENIE MOCZOWODU POWODUJĄCE ZAWĘŻENIE JEGO ŚWIATŁA: 
A. 
1. 20 
77. USZKODZENIE PĘCHERZA: 
A. 
1. przewlekłe stany zapalne +10 
2. zmniejszenie pojemności pęcherza +10 
3. zaburzenia w oddawaniu moczu +10 
78. PRZETOKI DRÓG MOCZOWYCH I PĘCHERZA MOCZOWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA STAŁEGO 
ZANIECZYSZCZENIA SIĘ MOCZEM (DO OCENY PO 6 MIESIĄCACH OD URAZU): 
A. 
1. uniemożliwiające prawidłowe funkcjonowanie w życiu codziennym i podjecie pracy zarobkowej/ nauki 50 
2. znacznie utrudniające wykonywanie pracy zarobkowej/ nauki, praca /nauka w specjalnych warunkach 30 
3. nie utrudniające w sposób znaczący pracy zarobkowej /nauki 20 
79. USZKODZENIE CEWKI MOCZOWEJ: 
A. 
1. powodujące trudności w oddawaniu moczu 10 
2. powodujące przewlekły nieżyt pęcherza i nietrzymanie moczu 20 
3. powodujące zaleganie moczu i przewlekły stan zapalny 30 
80. UTRATA PRĄCIA: 
A. 
1. 40 
81. CZĘŚCIOWA UTRATA PRĄCIA: 
A. 

24 


1. 20 
82. UTRATA JEDNEGO JĄDRA LUB JAJNIKA: 
A. 
1. 20 
83. UTRATA OBU JĄDER LUB JAJNIKÓW: 
A. 
1. 40 
84. POURAZOWY WODNIAK JĄDRA: 
A. 
1. 10 
85. UTRATA MACICY: 
A. 
1. w wieku do 45 lat 40 
2. w wieku powyżej 45 lat 20 
86. USZKODZENIE KROCZA POWODUJĄCE WYPADNIĘCIE NARZĄDÓW RODNYCH: 
A. 
1. pochwy 10 
2. pochwy i macicy 30 

IX. OSTRE ZATRUCIA I ICH NASTĘPSTWA 
(NALEŻY ORZEKAĆ NIE WCZEŚNIEJ NIŻ PO 6 MIESIĄCACH) 
87. NAGŁE ZATRUCIE GAZAMI ORAZ SUBSTANCJAMI I PRODUKTAMI ZE STWIERDZONĄ UTRATĄ 
PRZYTOMNOŚCI, LECZ BEZ WTÓRNYCH POWIKŁAŃ DOTYCZĄCYCH NARZĄDÓW WEWNĘTRZNYCH 
I UKŁADÓW ODDECHOWEGO, SERCOWO-NACZYNIOWEGO,KRWIOTWÓRCZEGO: 
A. 
1. 1-10 
88. NAGŁE ZATRUCIE GAZAMI ORAZ SUBSTANCJAMI I PRODUKTAMI (Z WYJĄTKIEM ZATRUĆ POKARMOWYCH) 
POWODUJĄCE TRWAŁE USZKODZENIE: 
A. 
1. narządów układu oddechowego i sercowo-naczyniowego (np. rozedma, kardiomiopatia) 10-20 
2. układu krwiotwórczego (np. anemia aplastyczna) 25 
UWAGA: USZKODZENIE NARZĄDÓW UKŁADU POKARMOWEGO NALEŻY OCENIAĆ WEDŁUG ODPOWIEDNICH POZYCJI ROZDZ. 
E I G. USZKODZENIE UKŁADU NERWOWEGO NALEŻY OCENIAĆ WEDŁUG ODPOWIEDNICH POZYCJI ROZDZ. A. 
USZKODZENIE NARZĄDU WZROKU WSKUTEK NAGŁYCH ZATRUĆ NALEŻY OCENIAĆ WEDŁUG ODPOWIEDNICH 
POZYCJI ROZDZ. C MAX.25 

X. USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA I RDZENIA KRĘGOWEGO 
89. USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU SZYJNYM: 
25 


A. Z OGRANICZENIAMI RUCHOMOŚCI -BEZ TRWAŁYCH ZNIEKSZTAŁCEŃ KRĘGÓW: Z OGRANICZENIAMI RUCHOMOŚCI -BEZ TRWAŁYCH ZNIEKSZTAŁCEŃ KRĘGÓW: 
1. następstwa urazów skrętnych powodujące miejscowe dolegliwości bólowe, z ograniczeniem zakresu 
ruchomości kręgosłupa szyjnego głównie ruchów rotacyjnych 
1-5 
2. następstwa urazów skrętnych powodujące miejscowe dolegliwości, bólowe z ograniczeniem zakresu 
ruchomości kręgosłupa szyjnego we wszystkich płaszczyznach 
6-8 
B. Z OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI -ZE ZNIEKSZTAŁCENIEM MIERNEGO STOPNIA: 
1. zmiany pourazowe z ograniczeniem ruchomości, ale z możliwością normalnego funkcjonowania 10 
2. zmiany pourazowe ze znacznym ograniczeniem ruchomości zwłaszcza ruchów rotacyjnych 15 
3. zmiany pourazowe ze znacznym ograniczeniem ruchomości we wszystkich płaszczyznach 25 
C. Z CAŁKOWITYM ZESZTYWNIENIEM I NIEKORZYSTNYM USTAWIENIEM GŁOWY: 
1. zmiany pourazowe powodujące ustawienie głowy w pozycji czynnościowo niekorzystnej 25 
2. wielopoziomowe zmiany pourazowe powodujące przymusowe ustawienie głowy, z zachowaniem 
śladowego bolesnego ruchu 
40 
3. wielopoziomowe zmiany pourazowe powodujące przymusowe ustawienie głowy w pozycji skrajnie 
czynnościowo niekorzystnej 
50 
90. USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWYM (TH 1 -TH 11): 
A. BEZ ZNIEKSZTAŁCEŃ -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA: 
1. następstwa urazów powodujące miejscowe dolegliwości bólowe, z nieznacznym ograniczeniem zakresu 
ruchomości 
1-3 
2. następstwa urazów powodujące umiarkowane dolegliwości bólowe, z ograniczeniem zakresu ruchomości 4-8 
3. następstwa urazów powodujące znaczne dolegliwości bólowe, ze zniesieniem ruchomości 9-10 
B. ZE ZNIEKSZTAŁCENIEM I OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZNIEKSZTAŁCENIA 
I OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI: 
1. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące nieznaczne ograniczenia ruchomości 8-10 
2. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące umiarkowane dolegliwości bólowe oraz 
ograniczenia ruchomości 
11-15 
3. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące znaczne dolegliwości bólowe oraz zniesienie 
ruchomości 
16-25 
91. USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA W ODCINKU PIERSIOWYM I LĘDŹWIOWYM (TH 12-L5) 
-W ZALEŻNOŚCI OD OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI I ZNIEKSZTAŁCENIA KRĘGÓW: 
A. Z OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI I BEZ WYRAŹNYCH ZNIEKSZTAŁCEŃ: 
1. następstwa urazów powodujące miejscowe dolegliwości bólowe, z nieznacznym ograniczeniem zakresu 
ruchomości 
1-3 
2. następstwa urazów powodujące umiarkowane dolegliwości bólowe, z ograniczeniem zakresu ruchomości 4-8 
B. MIERNE OGRANICZENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA: 
1. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące nieznaczne ograniczenia ruchomości 8-10 
2. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące umiarkowane dolegliwości bólowe 
oraz ograniczenia ruchomości 
11-15 
3. zmiany pourazowe ze zniekształceniem kręgów powodujące znaczne dolegliwości bólowe oraz zniesienie 
ruchomości 
16-25 
C. ZNACZNE OGRANICZENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA: 
1. zmiany pourazowe z dużymi zniekształceniami, ograniczeniem ruchomości oraz zaburzające normalne 
funkcjonowanie 
25 
2. wielopoziomowe zmiany pourazowe ze znacznym ograniczeniem ruchomości 30 
3. zmiany pourazowe ze znacznym ograniczeniem ruchomości we wszystkich płaszczyznach i nasilonym 
zespołem bólowym 
40 
92. IZOLOWANE ZŁAMANIA WYROSTKÓW POPRZECZNYCH LUB OŚCISTYCH -W ZALEŻNOŚCI OD ICH LICZBY, 

26 


PRZEMIESZCZEŃ I WPŁYWU NA OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI KRĘGOSŁUPA: 
A. 
1. nie ograniczające ruchomości kręgosłupa 1-3 
2. ograniczające ruchomość kręgosłupa 4-8 
93. USZKODZENIA KRĘGOSŁUPA POWIKŁANE ZAPALENIEM KRĘGÓW LUB OBECNOŚCIĄ CIAŁA OBCEGO ITP. 
(WG. POZYCJI 89-92): 
A. 
1. +5 
UWAGA: POURAZOWĄ NIESTABILNOŚĆ LUB POURAZOWY KRĘGOZMYK OCENIAĆ NALEŻY WG POZYCJI 89-92. 
USZKODZENIA MIĘŚNI KRĘGOSŁUPA OCENIAĆ WG STOPNIA OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI KRĘGOSŁUPA NA 
DANYM ODCINKU. (98A, 90A, 91 A). 
94. USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO: 
A. 
1. przy objawach poprzecznego przecięcia rdzenia z całkowitym porażeniem lub niedowładem dużego stopnia 
dwóch lub czterech kończyn 
100 
B. 
1. niedowład kończyn dolnych bez uszkodzenia górnej części rdzenia (kończyn górnych), 
umożliwiający poruszanie się jedynie przy pomocy dwóch lasek 
60-70 
C. 
1. niedowład kończyn dolnych, umożliwiający poruszanie się o jednej lasce 30-35 
D. 
1. porażenie całkowite kończyn górnych z zanikami mięśniowymi, zaburzeniami czucia i zmianami troficznymi 
bez porażenia kończyn dolnych (w następstwie wylewu śródrdzeniowego) 
100 
E. NIEDOWŁAD ZNACZNEGO STOPNIA OBU KOŃCZYN GÓRNYCH, ZNACZNIE UPOŚLEDZAJĄCY CZYNNOŚĆ KOŃCZYN 
(PO WYLEWIE ŚRÓDRDZENIOWYM): 
1. z większym zajęciem kończyny górnej prawej 80 
2. z większym zajęciem kończyny górnej lewej 60 
F. NIEDOWŁAD NIEZNACZNEGO STOPNIA OBU KOŃCZYN GÓRNYCH (PO WYLEWIE ŚRÓDRDZENIOWYM): 
1. z większym zajęciem kończyny górnej prawej 40 
2. z większym zajęciem kończyny górnej lewej 20 
G. ZABURZENIA ZE STRONY ZWIERACZY I NARZĄDÓW PŁCIOWYCH BEZ NIEDOWŁADÓW (ZESPÓŁ STOŻKA 
KOŃCOWEGO): 
1. zaburzenia funkcji zwieracza pęcherza i/lub odbytu lub sfery płciowej 20 
2. znaczne zaburzenia funkcji zwieraczy pęcherza, odbytu i sfery płciowej 30 
3. całkowita utrata funkcji zwieraczy pęcherza, odbytu i sfery płciowej 40 
H. ZABURZENIA CZUCIA, ZESPOŁY BÓLOWE BEZ NIEDOWŁADÓW -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZABURZEŃ ( MAX 30): 
1. znaczne zaburzenia czucia +15 
2. umiarkowane zaburzenia czucia +10 
3. niewielkie zaburzenia czucia +5 
4. zespoły bólowe wymagające stałego przyjmowania leków p/bólowych +15 
5. zespoły bólowe wymagające sporadycznego przyjmowania leków p/bólowych +5 
95. URAZOWE ZESPOŁY KORZENIOWE (BÓLOWE, RUCHOWE LUB MIESZANE) -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA: 

27 


A. SZYJNE ( MAX 30): SZYJNE ( MAX 30): 
1. znaczne zaburzenia czucia +5 
2. umiarkowane zaburzenia czucia +3 
3. niewielkie zaburzenia czucia +2 
4. zespoły bólowe wymagające stałego przyjmowania leków p/bólowych +10 
5. zespoły bólowe wymagające sporadycznego przyjmowania leków p/bólowych +5 
6. zaburzenia ruchu znacznego stopnia +10 
7. zaburzenia ruchu umiarkowanego stopnia +5 
8. zaburzenia ruchu niewielkiego stopnia +2 
9. osłabienie siły mięśniowej +5 
B. 
1. piersiowe 2-5 
C. LĘDŹWIOWO-KRZYŻOWE (NIE WIĘCEJ NIŻ 30): 
1. znaczne zaburzenia czucia +5 
2. umiarkowane zaburzenia czucia +3 
3. niewielkie zaburzenia czucia +2 
4. zespoły bólowe wymagające stałego przyjmowania leków p/bólowych +10 
5. zespoły bólowe wymagające sporadycznego przyjmowania leków p/bólowych +5 
6. zaburzenia ruchu znacznego stopnia +10 
7. zaburzenia ruchu umiarkowanego stopnia +5 
8. zaburzenia ruchu niewielkiego stopnia +2 
9. osłabienie siły mięśniowej +5 
D. 
1. guziczne 3 

XI. USZKODZENIA MIEDNICY 
96. UTRWALONE ROZEJŚCIE SIĘ SPOJENIA ŁONOWEGO LUB ROZERWANIE STAWU KRZYŻOWO-BIODROWEGO 
-W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA PRZEMIESZCZENIA I ZABURZEŃ CHODU: 
A. NIEWIELKIEGO STOPNIA: 
1. rozerwanie z rozejściem spojenia łonowego powodujące miejscowe dolegliwości i bez istotnych zaburzeń 
chodu 
1-3 
2. rozerwanie z rozejściem spojenia łonowego powodujące dolegliwości podczas chodu 4-8 
B. ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. rozerwanie spojenia powodujące dolegliwości w stawie krzyżowo-biodrowym 10 
2. rozerwanie spojenia wraz z podwichnięciem w stawie krzyżowo-biodrowym 18 
3. zwichnięcie w stawie krzyżowo-biodrowym z utrwalonymi dolegliwościami 25 
4. obustronne zwichnięcie w stawach krzyżowo-biodrowych 35 

28 


97. ZŁAMANIE MIEDNICY Z PRZERWANIEM OBRĘCZY BIODROWEJ JEDNO-LUB WIELOMIEJSCOWE: ZŁAMANIE MIEDNICY Z PRZERWANIEM OBRĘCZY BIODROWEJ JEDNO-LUB WIELOMIEJSCOWE: 
A. W ODCINKU PRZEDNIM (KOŚĆ ŁONOWA, KULSZOWA) MAX 15: 
1. objawy neurologiczne ze strony jednego nerwu +5 
2. objawy neurologiczne ze strony dwóch lub trzech nerwów +10 
3. zaburzenia chodu +5 
4. jednostronne złamania k. kulszowej lub łonowej wygojone z niewielkimi przemieszczeniami +2 
5. jednostronne złamania k. kulszowej i łonowej wygojone z wyraźnymi przemieszczeniami +5 
6. obustronne złamania k. kulszowych i łonowych wygojone z niewielkimi przemieszczeniami +8 
7. obustronne złamania k. kulszowych i łonowych wygojone z wyraźnymi przemieszczeniami +10 
B. W ODCINKU TYLNYM (TYP MALGAIGNE' A): 
1. podwójne, pionowe złamanie z przemieszczeniem do 2 cm i miernymi dolegliwościami bólowymi 15 
2. podwójne, pionowe złamanie miednicy z przemieszczeniem powyżej 2 cm i średniego stopnia 
dolegliwościami bólowymi 
20 
3. podwójne, pionowe złamanie miednicy z większymi przemieszczeniami i znacznymi dolegliwościami oraz 
zaburzeniami statyki i chodu 
30 
4. obustronne, podwójne złamania w odcinku tylnym ze znacznymi dolegliwościami i/lub z 
uszkodzeniem pęcherza i cewki moczowej. 
45 
98. ZŁAMANIE PANEWKI STAWU BIODROWEGO, STROPU PANEWKI -W ZALEŻNOŚCI OD PRZEMIESZCZEŃ, 
ZBORNOŚCI STAWU STOPNIA ZWICHNIĘCIA I ZAKRESU RUCHÓW: 
A. 
1. zwichnięcie I° 1-10 
B. 
1. zwichnięcie II° 10-15 
C. 
1. zwichnięcie III° 15-20 
D. ZWICHNIĘCIE IV° 
1. pozwalające na w miarę sprawny chód, bez nasilonych dolegliwości bólowych 24 
2. upośledzenie sprawności chodu, z wtórnymi dolegliwościami z zakresu kolana, stawów krzyżowobiodrowych 
i kręgosłupa 
32 
3. znacznego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne w postaci braku funkcji podporowej kończyny oraz 
wtórne dolegliwości ze strony kolana, stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa 
40 
99. IZOLOWANE ZŁAMANIE MIEDNICY (TALERZ BIODROWY, KOLCE BIODROWE, GUZ KUŁSZOWY) 
-W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ I ZABURZEŃ FUNKCJI: 
A. 
1. pojedyncze, jednostronne złamania talerzy biodrowych lub kolców biodrowych 3 
2. mnogie, jednostronne złamania dające deformację miednicy 7 
3. obustronne złamania powodujące znaczne dolegliwości bólowe 12 
4. obustronne złamania powodujące znaczne deformacje i dolegliwości 15 

29 


XII. USZKODZENIA KOŃCZYNY GÓRNEJ 
A. ŁOPATKA prawa lewa 
100. ZŁAMANIE ŁOPATKI: 
A. WYGOJONE ZŁAMANIE ŁOPATKI Z NIEZNACZNYM PRZEMIESZCZENIEM, BEZ WIĘKSZYCH ZABURZEŃ FUNKCJI: 
1. złamanie wygojone z miejscowymi dolegliwościami bez ograniczeń zakresu ruchomości w stawie 1 1 
2. złamanie wygojone z niewielkimi przemieszczeniami oraz z miejscowymi dolegliwościami i bez 
ograniczeń zakresu ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym 
4 2 
3. złamanie wygojone z niewielkimi przemieszczeniami z miejscowymi dolegliwościami 
i ograniczeniami ruchomości w postaci ograniczenia unoszenia ramienia do 140° 
8 4 
B. WYGOJONE ZŁAMANIE ŁOPATKI Z DUŻYM PRZEMIESZCZENIEM I WYRAŹNYM UPOŚLEDZENIEM FUNKCJI 
KOŃCZYNY -W ZALEŻNOŚCI OD ZABURZEŃ: 
1. złamania wygojone z przemieszczeniem, z większymi dolegliwościami bólowymi oraz z 
możliwością unoszenia ramienia do kąta 90-130° 
10 8 
2. złamanie wygojone z wytworzeniem przykurczu nie pozwalającego na unoszenie ramienia 
ponad 90° 
16 12 
3. złamanie wygojone z ograniczeniem zakresu odwodzenia w stawie barkowym do 45°, pozostałych ruchów 
zwłaszcza rotacji, z zanikami mięśni obręczy barkowej, ale bez uszkodzeń neurologicznych 
24 16 
4. złamania wygojone ze śladem ruchu w stawie barkowym, z powikłaniami neurologicznymi 30 20 
C. WYGOJONE ZŁAMANIE SZYJKI I PANEWKI, Z DUŻYM PRZEMIESZCZENIEM, PRZYKURCZEM W STAWIE 
ŁOPATKOWO-RAMIENNYM, Z DUŻYMI ZANIKAMI MIĘŚNI ITP.: 
1. złamanie wygojone z przemieszczeniem odpowiadającym nieodprowadzalnemu zwichnięciu 
w stawie łopatkowo-ramiennym lub stawowi cepowemu 
35 30 
2. złamanie wygojone jak opisano wyżej ze znacznym uszkodzeniem splotu barkowego 50 40 
UWAGA: NORMY POZYCJI 100 ZAWIERAJĄ RÓWNIEŻ EWENTUALNE POWIKŁANIA NEUROLOGICZNE! 

B. OBOJCZYK prawa lewa 
101. WADLIWIE WYGOJONE ZŁAMANIE OBOJCZYKA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA ZNIEKSZTAŁCENIA 
I OGRANICZENIA RUCHÓW: 
A. NIEZNACZNE ZMIANY: 
1. niewielka deformacja 1-3 1 
2. wyraźna deformacja powodująca skrócenie wymiaru poprzecznego barku bez istotnych 
ograniczeń zakresu ruchów w stawie łopatkowo-ramiennym 
4-7 2 
3. wyraźna deformacja z ograniczeniem zakresu ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym 8 4 
B. WYRAŹNE ZMIANY: 
1. znaczna deformacja, powodująca bliznowaty przykurcz stawu barkowego, zaniki mięśnia naramiennego, 
mięśni obręczy barkowej z ograniczeniem sprawności sprowadzającym się do możliwości unoszenia 
ramienia do kąta 100° 
10 5 
2. znaczna deformacja, powodująca bliznowaty przykurcz stawu barkowego, zaniki mięśni obręczy barkowej 
z ograniczeniem sprawności sprowadzającym się do możliwości unoszenia ramienia poniżej kąta 90° i z 
ograniczeniami ruchów rotacyjnych 
16 12 
3. znaczna deformacja, z bolesnym przykurczeni stawu barkowego pozostawiająca jego śladowy ruch 20 15 
102. STAW RZEKOMY OBOJCZYKA -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, PRZEMIESZCZEŃ, UPOŚLEDZENIA 
FUNKCJI KOŃCZYNY: 
A. NIEZNACZNE ZMIANY: 
1. wyraźna deformacja powodująca skrócenie wymiaru poprzecznego barku bez istotnych ograniczeń 
zakresu ruchów w stawie łopatkowo-ramiennym 
1-4 2 

30 


2. wyraźna deformacja z ograniczeniem zakresu ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym jak unoszenia 
kończyny do kąta 140°, z ograniczeniem ruchów rotacyjnych 
wyraźna deformacja z ograniczeniem zakresu ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym jak unoszenia 
kończyny do kąta 140°, z ograniczeniem ruchów rotacyjnych 
8 4 
B. ZNACZNE ZMIANY: 
1. znaczna deformacja, ze skróceniem wymiaru poprzecznego stawu barkowego, 
z ograniczeniem zakresu ruchomości w przedziale do 90-130°, zniesieniem ruchów rotacyjnych 
10 5 
2. znaczna deformacja, po próbie leczenia operacyjnego zakończonej niepowodzeniem, z 
przykurczem stawu łopatkowo-ramiennego pozostawiającym śladowy ruch 
16 12 
3. znaczna deformacja, po próbie leczenia operacyjnego zakończonej niepowodzeniem, 
patologiczna ruchomość odłamów, skrócenie wymiaru poprzecznego barku, zesztywnienie stawu 
łopatkowo-ramiennego 
24 15 
103. ZWICHNIĘCIE STAWU OBOJCZYKOWO-BARKOWEGO LUB OBOJCZYKOWO-MOSTKOWEGO W ZALEŻNOŚCI 
OD OGRANICZENIA RUCHÓW, UPOŚLEDZENIA ZDOLNOŚCI DŹWIGANIA I STOPNIA DEFORMACJI: 
A. NIEZNACZNE ZMIANY: 
1. niewielka deformacja 1-3 1 
2. wyraźna deformacja wynikająca z odstawania -objawu klawisza (I lub II°) bez istotnych ograniczeń 
zakresu ruchów w stawie łopatkowo-ramiennym. 
4-7 2-3 
3. wyraźna deformacja wynikająca z odstawania -objawu klawisza (II lub III°) z ograniczeniem zakresu 
ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym jak unoszenia kończyny do kąta 140°, z ograniczeniem 
ruchów rotacyjnych 
8 4 
B. ZNACZNE ZMIANY: 
1. znaczna deformacja, patologiczna ruchomość, ograniczenia zakresu ruchomości w przedziale 
od 90 do 130°, zniesienie rotacji zewnętrznej 
10 5 
2. znaczna deformacja, po próbie leczenia operacyjnego zakończonego niepowodzeniem, 
z przykurczem stawu łopatkowo-ramiennego pozostawiającym śladowy ruch 
16 12 
3. znaczna deformacja, patologiczna ruchomość, z ograniczeniem sprawności, po próbie leczenia 
operacyjnego zakończonej niepowodzeniem, patologiczna ruchomość, skrócenie wymiaru 
poprzecznego barku i całkowite zesztywnienie stawu łopatkowo-barkowego 
20 16 
104. USZKODZENIA OBOJCZYKA POWIKŁANE PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM KOŚCI I OBECNOŚCIĄ 
CIAŁ OBCYCH -OCENIA SIĘ WG. POZYCJI 101-103 ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ USZCZERBKU O: 
A. 
1. przewlekłe zapalenia kości +2 
2. przetoki +2 
3. ciała obce +2 
UWAGA: PRZY WSPÓŁISTNIEJĄCYCH POWIKŁANIACH NEUROLOGICZNYCH NALEŻY STOSOWAĆ OCENĘ 
WG POZYCJI DOTYCZĄCYCH USZKODZEŃ ODPOWIEDNICH ODCINKÓW KOŃCZYNY -W ZALEŻNOŚCI 
OD STOPNIA OGRANICZENIA FUNKCJI 

C. BARK prawa lewa 
105. USZKODZENIE STAWU ŁOPATKOWO -RAMIENNEGO -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, OGRANICZEŃ 
RUCHOMOŚCI, ZANIKÓW MIĘŚNI, PRZEMIESZCZEŃ, ZNIEKSZTAŁCEŃ ZŁAMANEJ GŁOWY NASADY 
BLIŻSZEJ KOŚCI RAMIENNEJ I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. MIERNEGO STOPNIA: 
1. niewielka deformacja 1 1 
2. wyraźne zmiany powodujące deformację barku bez istotnych ograniczeń zakresu ruchów 
w stawie łopatkowo-ramiennym 
4 2 
3. wyraźna deformacja z ograniczeniem zakresu ruchomości w stawie łopatkowo-ramiennym jak unoszenia 
kończyny do kąta 140°, z ograniczeniem ruchów rotacyjnych, z zanikiem mięśnia naramiennego oraz 
mięśni ramienia o 2 cm 
8 4 
B. ŚREDNIEGO STOPNIA: 
1. znaczna deformacja, bliznowaty przykurcz, zaniki mięśnia naramiennego, mięśni obręczy barkowej 
z ograniczeniem sprawności sprowadzającym się do możliwości unoszenia ramienia do kąta 100° 
10 5 

31 


2. znaczna deformacja, z bolesnym przykurczem stawu łopatkowo-ramiennego pozostawiającym śladowy 
ruch 
znaczna deformacja, z bolesnym przykurczem stawu łopatkowo-ramiennego pozostawiającym śladowy 
ruch 
16 12 
C. DUŻEGO STOPNIA: 
1. znaczna deformacja stawu łopatkowo-barkowego całkowite zesztywnienie stawu łopatkowo-barkowego 20 15 
2. znaczna deformacja stawu ze znacznymi dolegliwościami, powodującymi duże zaburzenia funkcji zbliżone 
do zesztywnienia stawu w pozycji czynnościowo niekorzystnej 
24 20 
106. ZASTARZAŁE, NIEODPROWADZALNE ZWICHNIĘCIE STAWU BARKOWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD 
ZAKRESU RUCHÓW I USTAWIENIA KOŃCZYNY: 
A. 
1. nieodprowadzalne zwichnięcie pozwalające na wykonywanie podstawowych czynności 20 15 
2. nieodprowadzalne zwichnięcie z ustawieniem kończyny w pozycji czynnościowo niekorzystnej w 
przywiedzeniu i rotacji wewnętrznej 
25 20 
3. nieodprowadzalne zwichniecie graniczące z bezużytecznością kończyny 30 25 
107. NAWYKOWE ZWICHNIĘCIE POTWIERDZONE RENTGENEM I ZAŚWIADCZENIAMI LEKARSKIMI 
O KILKAKROTNYM ZWICHNIĘCIU: 
A. 
1. 25 20 
UWAGA: ODNOSI SIĘ DO NAWYKU ZWICHNIĘĆ, KTÓRY NIE MOŻE BYĆ WYLECZONY OPERACYJNIE LUB NAWROTÓW 
NAWYKOWYCH ZWICHNIĘĆ PO LECZENIU OPERACYJNYM BEZ ROKOWANIA NA POPRAWĘ. WSZELKIE INNE 
NAWROTOWE LUB NAWYKOWE ZWICHNIĘCIA, JAK RÓWNIEŻ STAWY BARKOWE PO LECZENIU OPERACYJNYM 
NAWYKOWEGO ZWICHNIĘCIA WINNY BYĆ ORZEKANE JAK PRZYKURCZĘ STAWU PO URAZACH. 
108. STAW CEPOWY W NASTĘPSTWIE POURAZOWYCH UBYTKÓW KOŚCI -W ZALEŻNOŚCI OD ZABURZEŃ 
FUNKCJI: 
A. 
1. Staw cepowy z możliwością wykonywania ruchów czynnych barku 25 20 
2. Staw cepowy z możliwością wykonywania jedynie ruchów biernych barku bez istotnych ubytków 
ruchu, 
ze skróceniem długości ramienia do 5 cm 
30 25 
3. Staw cepowy z możliwością wykonywania jedynie ruchów biernych barku ze znacznymi ubytkami 
kości, 
ze skróceniem wymiaru ramienia ponad 5 cm 
40 35 
UWAGA: STAW WIOTKI Z POWODU PORAŻEŃ OCENIA SIĘ WG NORM NEUROLOGICZNYCH, ROZDZ. XIV. 
109. ZESZTYWNIENIE STAWU BARKOWEGO: 
A. W USTAWIENIU CZYNNOŚCIOWO KORZYSTNYM (ODWIEDZENIU OK. 70°, ANTEPOZYCJI 35°, ROTACJI 
ZEWNĘTRZNEJ 25°) -W ZALEŻNOŚCI OD USTAWIENIA I FUNKCJI: 
1. z prawidłowo zachowaną czynnością stawu łokciowego i bez istotnych dolegliwości samego barku oraz 
z substytucją ruchu w stawie łopatkowo-żebrowym 
20 15 
2. z zaburzoną czynnością stawu łokciowego i bez istotnych dolegliwości i z niezadowalającą substytucją 
ruchu w stawie łopatkowo-ramiennym 
25 20 
3. z zaburzoną czynnością stawu łokciowego i ze znacznymi dolegliwościami samego barku 30 25 
B. 
1. w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym 35 30 
110. BLIZNOWATY PRZYKURCZ STAWU BARKOWEGO: 
A. 
1. niewielkie ograniczenie ruchomości 2 1 
2. wyraźny przykurcz z zaburzeniami ruchomości 6 3 
3. wyraźny przykurcz z możliwością unoszenia kończyny do kąta 100° 12 6 

32 


111. USZKODZENIE BARKU POWIKŁANE PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM KOŚCI, OBECNOŚCIĄ CIAŁ OBCYCH, 
Z PRZETOKAMI I ZMIANAMI NEUROLOGICZNYMI -OCENIA SIĘ WG POZYCJI 105-110, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ 
USZCZERBKU W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA POWIKŁAŃ I ZABURZEŃ FUNKCJI O: 
A. 
1. przewlekłe zapalenie kości +8 +4 
2. ciała obce +8 +4 
3. przetoki +8 +4 
4. zmiany bneurologiczne +8 +4 
112. UTRATA KOŃCZYNY W BARKU: 
A. 
1. 75 70 
113. UTRATA KOŃCZYNY WRAZ Z ŁOPATKĄ: 
A. 
1. 80 70 

D. RAMIĘ 
114. ZŁAMANIE TRZONU KOŚCI RAMIENNEJ (W ZALEŻNOŚCI OD PRZEMIESZCZEŃ, OGRANICZEŃ W STAWIE 
ŁOPATKOWO-RAMIENNYM I ŁOKCIOWYM): 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone dające głównie dolegliwości subiektywne 1-2 1 
2. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym do 10° lub nieznacznym zagięciem 
osiowym, nieznacznie zaburzające czynność kończyny i dające głównie dolegliwości 
subiektywne 
3-4 2 
3. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym do 20° lub rotacyjnym, 
zaburzające czynność kończyny 
5-8 4 
4. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone z zagięciem kątowym ponad 20° lub rotacyjnym, istotnie 
zaburzające czynność kończyny 
9-12 5-8 
B. DUŻE ZMIANY: 
1. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone ze skróceniem > 3 cm i ze znacznymi zagięciami kątowym 
lub rotacyjnym oraz z zesztywnieniem łokcia 
15 10 
2. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone ze skróceniem < 5 cm i ze znacznymi zagięciami kątowym 
lub z rotacyjnym oraz z zesztywnieniem łokcia i barku oraz z niedowładem nerwu promieniowego 
20 16 
3. złamanie trzonu kości ramiennej wygojone ze skróceniem > 5 cm i ze znacznymi zagięciami kątowym 
lub z rotacyjnym oraz z zesztywnieniem łokcia i barku oraz z niedowładem nerwu promieniowego 
24 20 
C. ZŁAMANIE POWIKŁANE PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM KOŚCI, PRZETOKAMI, BRAKIEM ZROSTU, 
STAWEM RZEKOMYM, CIAŁAMI OBCYMI I ZMIANAMI NEUROLOGICZNYMI: 
1. złamanie wygojone ze zrostem, z zachowaniem osi kończyny powikłane zapaleniem kości 30 25 
2. staw rzekomy kości ramieniowej 35 30 
3. zakażony staw rzekomy kości ramieniowej 40 35 
4. zakażony staw rzekomy kości ramieniowej z powikłaniami neurologicznymi 50 45 
115. USZKODZENIA MIĘŚNI, ŚCIĘGIEN I ICH PRZYCZEPÓW -W ZALEŻNOŚCI OD ZMIAN WTÓRNYCH 
I UPOŚLEDZENIA FUNKCJI: 
A. ZMIANY ŚREDNIE: 
1. uszkodzenie ścięgien mięśni i ich przyczepów powodujące dolegliwości głównie subiektywne 1-2 1 

33 


2. uszkodzenie ścięgien mięśni i ich przyczepów powodujące niewielkie upośledzenie funkcji 
oraz dolegliwości głównie subiektywne 
uszkodzenie ścięgien mięśni i ich przyczepów powodujące niewielkie upośledzenie funkcji 
oraz dolegliwości głównie subiektywne 
3-4 2 
3. uszkodzenie ścięgien, mięśni i ich przyczepów powodujące średnie upośledzenie funkcji 
z osłabieniem siły mięśni (zerwania ścięgien i brzuśców mięśnia dwugłowego i trójgłowego) 
5-8 4 
B. ZMIANY DUŻE: 
1. uszkodzenie ścięgien, mięśni i ich przyczepów powodujące upośledzenie funkcji z osłabieniem 
siły mięśni (zerwania ścięgien i brzuśców mięśnia dwugłowego i trójgłowego) 
10 8 
2. uszkodzenie ścięgien, mięśni i ich przyczepów powodujące osłabienie ich siły do 3 w skali Lovetta 
lub znaczne ograniczenia ruchomości łokcia do kąta prostego 
16 12 
3. uszkodzenie ścięgien, mięśni i ich przyczepów powodujące zniesienie funkcji zginania lub 
prostowania łokcia, lub przykurcz łokcia w pozycji zbliżonej do kata prostego 
20 16 
116. UTRATA KOŃCZYNY W OBRĘBIE RAMIENIA: 
A. 
1. z zachowaniem tylko 1/3 bliższej kości ramiennej 70 65 
2. przy dłuższych kikutach 65 60 
117. PRZEPUKLINY MIĘŚNIOWE RAMIENIA: 1-3 1-3 

E. STAW ŁOKCIOWY 
118. ZŁAMANIE OBWODOWEJ NASADY KOŚCI RAMIENIOWEJ, WYROSTKA ŁOKCIOWEGO, GŁOWY KOŚCI 
PROMIENIOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ I OGRANICZENIA RUCHÓW: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa w postaci dolegliwości głównie subiektywnych 1-2 1 
2. dolegliwości głównie subiektywne oraz ograniczenia ruchomości głównie wyprostu o 10° i podobne 
ograniczenia ruchów rotacyjnych dające w sumie 150° rotacji, przy jednocześnie zachowanej osi stawu 
3-4 2 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 20° do 130°, z 
zachowaniem ruchów obrotowych powyżej 130° (w sumie supinacji i pronacji), z zachowaną 
osią stawu 
8 6 
2. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 40° do 130°, z zachowaniem ruchów 
obrotowych powyżej 110° (w sumie supinacji i pronacji), z zachowaną osią stawu 
12 10 
C. DUŻE ZMIANY: 
1. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 50° do 130°, z zachowaniem ruchów 
obrotowych poniżej 110° (w sumie supinacji i pronacji), z zaburzoną nieznacznie osią stawu 
15 10 
2. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 50° do 130°, z zachowaniem ruchów 
obrotowych poniżej 45° (w sumie supinacji i pronacji) z zaburzoną osią stawu w granicach 15° koślawości 
lub 15° szpotawości 
20 16 
3. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 75° do 110° z zachowaniem ruchów 
obrotowych lub całkowite zniesienie ruchów obrotowych < 45°, przy zakresie ruchomości łokcia 50°-130° 
oraz przy zaburzeniach osi łokcia powyżej 15° koślawości oraz 15° szpotawości 
24 20 
119. ZESZTYWNIENIE STAWU ŁOKCIOWEGO: 
A. 
1. w zgięciu zbliżonym do kąta prostego (75°-110°), przy zachowanych ruchach obrotowych 30 25 
B. 
1. z brakiem ruchów obrotowych 35 30 
C. 
1. w ustawieniu wyprostnym lub zbliżonym (160°-180°) 35 30 

34 


D. W INNYCH USTAWIENIACH -W ZALEŻNOŚCI OD PRZYDATNOŚCI CZYNNOŚCIOWEJ KOŃCZYNY: W INNYCH USTAWIENIACH -W ZALEŻNOŚCI OD PRZYDATNOŚCI CZYNNOŚCIOWEJ KOŃCZYNY: 
1. w pozycji zbliżonej do kąta prostego 30 25 
2. w pozycji zgięcia 50°-90° 35 30 
3. w pozycji zgięcia powyżej 90° oraz wyprostnej poniżej 50° 45 40 
120. PRZYKURCZ W STAWIE ŁOKCIOWYM -W ZALEŻNOŚCI OD ZAKRESU ZGIĘCIA, WYPROSTU I STOPNIA 
ZACHOWANIA RUCHÓW OBROTOWYCH PRZEDRAMIENIA: 
A. PRZY MOŻLIWOŚCI ZGIĘCIA PONAD KĄT PROSTY: 
1. ograniczenia ruchomości głównie wyprostu o 10° i podobne ograniczenia ruchów rotacyjnych dające 
w sumie 150° rotacji 
3 2 
2. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 20° do 130° z zachowaniem ruchów 
obrotowych powyżej 130° (w sumie supinacji i pronacji) 
8 6 
3. następstwa w postaci ograniczeń ruchomości obejmujące zakres od 40° do 130° z zachowaniem ruchów 
obrotowych powyżej 110° (w sumie supinacji i pronacji) 
12 8 
B. PRZY NIEMOŻNOŚCI ZGIĘCIA DO KĄTA PROSTEGO: 
1. ograniczenia ruchomości od wyprostu od 40° do 90° zgięcia oraz ograniczenia ruchów rotacyjnych dające 
w sumie 110° rotacji 
15 10 
2. ograniczenia ruchomości od wyprostu 40° do 75° zgięcia oraz ograniczenia ruchów rotacyjnych 
dające w sumie 45° rotacji, lub z przykurczem w maksymalnej pronacji 
20 16 
3. ograniczenia ruchomości zbliżone do zesztywnienia łokcia w pozycji bliskiej 90° z zachowanym, 
lecz ograniczonym ruchem rotacji poniżej 45° lub z przykurczem w maksymalnej supinacji 
28 24 
UWAGA: WSZELKIE INNE USZKODZENIA W OBRĘBIE STAWU ŁOKCIOWEGO -OCENIAĆ WG POZ. 118-120 
121. CEPOWY STAW ŁOKCIOWY -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA WIOTKOŚCI I STANU MIĘŚNI: 
A. 
1. z zachowaną i dającą użyteczność czynnością stawu łokciowego 15 10 
2. ze śladem ruchu dowolnego, śladowa użyteczność stawu łokciowego 20 16 
3. całkowicie wiotki staw, z niestabilnością wielopłaszczyznową, całkowita bezużyteczność 
czynnościowa stawu łokciowego 
28 20 
122. USZKODZENIE STAWU ŁOKCIOWEGO POWIKŁANE -OCENIA SIĘ WG POZ. 118 -121, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ 
USZCZERBKU O: 
A. 
1. przewlekły stan zapalny +2 +1 
2. przetoki +2 +1 
3. ciała obce +2 +1 

F. PRZEDRAMIĘ 
123. ZŁAMANIA W OBRĘBIE DALSZYCH NASAD JEDNEJ LUB OBU KOŚCI PRZEDRAMIENIA, POWODUJĄCE 
OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI NADGARSTKA I ZNIEKSZTAŁCENIA -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH: 
A. NIEWIELKIE ZNIEKSZTAŁCENIA: 
1. następstwa w postaci dolegliwości głównie subiektywnych 1-2 1 
2. następstwa w postaci dolegliwości głównie subiektywnych oraz ograniczenia ruchomości rotacji 
od 10° do 15° i podobnej wartości ograniczenia ruchów zginania i prostowania nadgarstka oraz 
niewielkie ograniczenia ruchów łokcia 
3-4 2 
B. ŚREDNIE ZNIEKSZTAŁCENIA: 
1. następstwa złamań wygojonych z przemieszczeniami powodującymi ograniczenia zakresu ruchomości 
nadgarstka do 30° (25% fizjologicznego zakresu ruchomości) obejmujące pozycję pośrednią oraz przy 
8 6 

35 


istotnych ograniczeniach rotacji 
2. następstwa złamań wygojonych z przemieszczeniami powodującymi ograniczenie zakresu ruchomości 
nadgarstka poniżej 20°(na pograniczu zesztywnienia) jednak w pozycji czynnościowo korzystnej 
z ewentualną dewiacją nadgarstka, przy istotnych ograniczeniach zakresu ruchów rotacji przedramienia 
12 8 
3. następstwa w postaci wygojenia ze znacznym przemieszczeniem powodującym ograniczenie zakresu 
ruchomości nadgarstka na pograniczu zesztywnienia z utrwaloną dewiacją nadgarstka z ograniczeniem 
ruchów rotacyjnych przedramienia do 110° 
16 12 
C. ZNACZNE ZNIEKSZTAŁCENIA, DUŻE OGRANICZENIA RUCHÓW, ZMIANY WTÓRNE (TROFICZNE, KRĄŻENIOWE): 
1. następstwa w postaci wygojenia ze znacznymi przemieszczeniami w efekcie zesztywnieniem nadgarstka 
w pozycji czynnościowo korzystnej, z ograniczeniem ruchów rotacyjnych przedramienia do 110°, 
z upośledzeniem ruchów palców zaburzającym precyzyjny chwyt 
20 15 
2. następstwa w postaci zesztywnienia nadgarstka w pozycji czynnościowo korzystnej, ze zniesieniem 
ruchów rotacji przedramienia z ograniczeniem ruchomości palców zaburzającym sprawny chwyt 
24 20 
3. następstwa w postaci zesztywnienia nadgarstka w pozycji czynnościowo niekorzystnej, ze zniesieniem 
ruchów rotacji przedramienia, z zesztywnieniem palców i powikłane zespołem algodystroficznym 
32 24 
124. ZŁAMANIA TRZONÓW JEDNEJ LUB OBU KOŚCI PRZEDRAMIENIA -W ZALEŻNOŚCI OD PRZEMIESZCZEŃ 
ZNIEKSZTAŁCEŃ I ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa w postaci dolegliwości głównie subiektywnych 1-2 1 
2. następstwa w postaci dolegliwości głównie subiektywnych oraz ograniczenia ruchomości rotacji 
od 10° do 15° i podobnej wartości ograniczenia ruchów zginania i prostowania nadgarstka oraz 
niewielkie ograniczenia ruchów łokcia 
3-4 2 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa złamań wygojonych z przemieszczeniem, powodującym ograniczenia zakresu ruchomości 
nadgarstka do 30° (25% fizjologicznego zakresu ruchomości), obejmujące pozycję pośrednią, oraz 
ograniczenia zakresu ruchomości łokcia z ubytkiem wyprostu, oraz przy istotnych ograniczeniach rotacji 
5-8 5 
2. następstwa złamań wygojonych z dużym przemieszczeniem powodującym ograniczenie zakresu ruchów 
rotacji przedramienia, oraz ograniczenia zakresu ruchomości nadgarstka poniżej 20° (na pograniczu 
zesztywnienia), jednak w pozycji czynnościowo korzystnej, z ewentualną dewiacją nadgarstka oraz przy 
zachowanej funkcji chwytnej ręki 
12 8 
3. następstwa w postaci wygojenia ze znacznym przemieszczeniem powodującym ograniczenie zakresu 
ruchów rotacyjnych przedramienia do 110° oraz ograniczenia ruchomości nadgarstka na pograniczu 
zesztywnienia z utrwaloną dewiacją 
16 12 
C. DUŻE ZMIANY, ZMIANY WTÓRNE I INNE: 
1. złamania wygojone ze znacznym przemieszczeniem, ze skróceniem jednej z kości przedramienia, 
z wtórnymi zmianami w obrębie nadgarstka w postaci zesztywnienia i/lub dewiacji 
20 15 
2. złamania wygojone ze znacznym przemieszczeniem, ze skróceniem jednej z kości lub ze zrostem 
krzyżowym pomiędzy kośćmi przedramienia, z ograniczeniem zakresu ruchów rotacyjnych do 45°, 
z ograniczeniem ruchomości łokcia w zakresie 75°-110° oraz z zaburzeniem sprawności chwytu ręki 
24 20 
3. złamania wygojone ze znacznym przemieszczeniem, ze skróceniem jednej z kości lub ze zrostem 
krzyżowym pomiędzy kośćmi przedramienia, z całkowitym zniesieniem ruchów rotacyjnych, 
z zesztywnieniem łokcia w pozycji zbliżonej do 90°, oraz wtórną deformacją nadgarstka i jego ustawieniem 
w pozycji odbiegającej od czynnościowo korzystnej 
30 24 
125. USZKODZENIA CZĘŚCI MIĘKKICH PRZEDRAMIENIA, SKÓRY, MIĘŚNI, ŚCIĘGIEN, NACZYŃ -W ZALEŻNOŚCI 
OD ROZMIARÓW, USZKODZEŃ I UPOŚLEDZENIA FUNKCJI, ZMIAN WTÓRNYCH (TROFICZNE, KRĄŻENIOWE, 
BLIZNY): 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. blizny i miejscowe dolegliwości 1 1 
2. blizny, miejscowe dolegliwości i towarzyszące im zmiany troficzne nie upośledzające funkcji 
przedramienia i ręki w sposób istotny 
3 2 
B. ZNACZNE ZMIANY: 
1. następstwa w postaci blizn powodujących dolegliwości subiektywne i ograniczenia ruchomości 
w zakresie 60° (około 50% należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycje pośrednią łokcia lub 
nadgarstka 
5 5 
2. następstwa w postaci blizn i przykurczów powodujących ograniczenia ruchomości nadgarstka 
w zakresie 40° (około 30% należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycję pośrednią, przy 
12 8 

36 


zachowanych ruchach rotacji przedramienia h ruchach rotacji przedramienia 
3. następstwa w postaci blizn, zmian troficznych i przykurczów powodujących znaczne ograniczenia 
ruchomości w zakresie 20° (około 15% należnego zakresu ruchu) przy ograniczonym, ale możliwym 
do wykonania ruchu rotacji przedramienia lub powodujące przykurcz w pozycji odbiegającej 
od czynnościowo korzystnej 
16 12 
126. STAW RZEKOMY KOŚCI ŁOKCIOWEJ LUB PROMIENIOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, 
UBYTKÓW KOŚCI, UPOŚLEDZENIA FUNKCJI I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. ŚREDNIEGO STOPNIA: 
1. staw rzekomy jednej z kości przedramienia z niewielką patologiczną ruchomością, z zachowaną osią 
kończyny oraz z zachowaną ruchomością nadgarstka, bez upośledzenia funkcji chwytnej ręki, 
z zachowaną ruchomością łokcia, bez zmian troficznych 
10 10 
2. staw rzekomy jednej z kości przedramienia z niewielką patologiczną ruchomością, z zachowaną osią 
kończyny oraz z zachowaną ruchomością nadgarstka, z miernym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, 
z zachowaną ruchomością łokcia, bez zmian troficznynych 
16 12 
B. ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. staw rzekomy jednej z kości przedramienia z patologiczną ruchomością, zaburzoną osią kończyny oraz 
z zachowaną ruchomością nadgarstka, miernym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, z zachowaną 
ruchomością łokcia, bez zmian troficznych 
20 15 
2. staw rzekomy jednej z kości przedramienia powodujący stałą patologiczną ruchomość, z zaburzoną osią 
przedramienia, z ograniczoną ruchomością nadgarstka, z wyraźnym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, 
z zachowaną ruchomością łokcia, a także ze zmianami troficznymi 
28 24 
3. staw rzekomy jednej z kości przedramienia powodujący stałą patologiczną ruchomość, z zaburzoną osią 
przedramienia, ze znacznym ograniczeniem ruchomości nadgarstka, z upośledzeniem funkcji chwytnej 
ręki, ze znacznie ograniczoną ruchomością łokcia, a także ze zmianami troficznymi 
30 28 
127. BRAK ZROSTU, STAW RZEKOMY OBU KOŚCI PRZEDRAMIENIA -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, 
UBYTKÓW KOŚCI, UPOŚLEDZENIA FUNKCJI I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. ŚREDNIEGO STOPNIA: 
1. staw rzekomy obu kości przedramienia z niewielką patologiczną ruchomością, z zachowaną osią kończyny 
oraz z zachowaną ruchomością nadgarstka, bez upośledzenia funkcji chwytnej ręki, z zachowaną 
ruchomością łokcia bez zmian troficznynych 
10 10 
2. staw rzekomy obu kości przedramienia z niewielką patologiczną ruchomością z zachowaną osią kończyny 
oraz z zachowaną ruchomością nadgarstka, z miernym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, bez zmian 
troficznych 
16 12 
3. staw rzekomy obu kości przedramienia z zaburzoną osią przedramienia, z obecnością blizn, zniekształceń, 
upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, z zachowaną ruchomością łokcia, bez zmian troficznych 
20 16 
B. ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. staw rzekomy obu kości przedramienia powodujący stałą patologiczną ruchomość, z zaburzeniem osi 
przedramienia, z zachowaną ruchomością nadgarstka, z miernym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, 
z zachowaną ruchomością łokcia, a także ze zmianami troficznymi 
25 20 
2. staw rzekomy obu kości przedramienia powodujący stałą patologiczną ruchomość, z zaburzeniem osi 
przedramienia, z zachowaną ruchomością nadgarstka, ze znacznym upośledzeniem funkcji chwytnej ręki, 
z zachowaną ruchomością łokcia, a także ze zmianami troficznymi 
30 25 
3. staw rzekomy obu kości przedramienia powodujący stałą patologiczną ruchomość, z zaburzeniem osi 
przedramienia, z zesztywnieniem nadgarstka, upośledzeniem funkcji chwytnej ręki oraz ze znacznie 
ograniczoną ruchomością łokcia, a także ze zmianami troficznymi 
40 35 
128. POWIKŁANE USZKODZENIE PRZEDRAMIENIA -OCENIA SIĘ WG POZ. 123-127, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ 
USZCZERBKU W ZALEŻNOŚCI OD POWIKŁAŃ O: 
A. 
1. przewlekłe zapalenie kości +1-3 +1-3 
2. przetoki +1-3 +1-3 
3. obecność ciał obcych +1-3 +1-3 
4. ubytek tkanki kostnej +1-3 +1-3 
5. zmiany neurologiczne +1-3 +1-3 
129. UTRATA KOŃCZYNY W OBRĘBIE PRZEDRAMIENIA: 

37 


A. 
1. 55 50 
130. UTRATA PRZEDRAMIENIA W SĄSIEDZTWIE STAWU NADGARSTKOWEGO: 
A. 
1. 55 50 

G. NADGARSTEK 
131. USZKODZENIA NADGARSTKA (SKRĘCENIA, ZWICHNIĘCIA, ZŁAMANIA) -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, 
ZNIEKSZTAŁCEŃ ROZLEGŁOŚCI USZKODZENIA, UPOŚLEDZENIA FUNKCJI, ZMIAN TROFICZNYCH I INNYCH 
WTÓRNYCH: 
A. NIEWIELKIEGO STOPNIA: 
1. następstwa niewielkiego stopnia powodujące jedynie dolegliwości subiektywne 1-2 1 
2. następstwa niewielkiego stopnia powodujące dolegliwości subiektywne i ograniczenia ruchomości 
w zakresie 90° (około 75% należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycję pośrednią 
4 2 
3. następstwa niewielkiego stopnia powodujące dolegliwości subiektywne i ograniczenia ruchomości 
w zakresie 60°(około 50% należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycję pośrednią 
8 4 
B. ŚREDNIEGO STOPNIA: 
1. następstwa średniego stopnia powodujące ograniczenia ruchomości w zakresie 40° (około 30% 
należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycję pośrednią, ze zniesieniem ruchów odchylania na boki, przy 
zachowanym ruchu rotacji przedramienia 
10 8 
2. następstwa średniego stopnia powodujące ograniczenia ruchomości w zakresie 20° (około 15% 
należnego zakresu ruchu) obejmujące pozycję pośrednią, ze zniesieniem ruchów odchylania na boki, przy 
ograniczonym, ale możliwym do wykonania ruchu rotacji przedramienia 
16 12 
C. DUŻEGO STOPNIA Z USTAWIENIEM RĘKI CZYNNOŚCIOWO NIEKORZYSTNYM: 
1. następstwa w postaci śladowego ruchu zawierającego się poza pozycją pośrednią w przedziale zgięcia 
dłoniowego lub w skrajnym zgięciu grzbietowym z utrwaloną dewiacją łokciową lub promieniową 
20 15 
2. następstwa w postaci śladowego ruchu zawierającego się wyłącznie w zakresie zgięcia dłoniowego 
z utrwalonymi odchyleniami łokciowym lub promieniowym 
28 24 
132. CAŁKOWITE ZESZTYWNIENIE W OBRĘBIE NADGARSTKA: 
A. W USTAWIENIU CZYNNOŚCIOWO KORZYSTNYM -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA UPOŚLEDZENIA FUNKCJI RĘKI I PALCÓW: 
1. zesztywnienie w pozycji czynnościowo korzystnej, z nieznacznego stopnia ograniczeniem zakresu 
ruchomości palców II do V, z zachowaną funkcją kciuka 
15 10 
2. zesztywnienie w pozycji czynnościowo korzystnej, z ograniczeniem zakresu ruchomości palców II do V 
powodujące ubytek zgięcia co najmniej dwóch z nich do pozycji odpowiadającej amputacji paliczka 
dystalnego, z zachowaną funkcją kciuka lub z samym zniesieniem funkcji opozycji kciuka 
20 16 
3. zesztywnienie w pozycji czynnościowo korzystnej, z ograniczeniem zakresu ruchomości palców II do V 
powodujące ograniczenie zgięcia wszystkich palców do pozycji odpowiadającej amputacji na poziomie 
stawów międzypaliczkowych bliższych i ze zniesieniem funkcji opozycji kciuka 
28 20 
B. W USTAWIENIU CZYNNOŚCIOWO NIEKORZYSTNYM W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA UPOŚLEDZENIA FUNKCJI RĘKI I PALCÓW: 
1. zesztywnienie w pozycji czynnościowo niekorzystnej, z nieznacznego stopnia ograniczeniem zakresu 
ruchomości palców II do V zachowaną funkcją 
25 20 
2. zesztywnienie w pozycji czynnościowo niekorzystnej, z ograniczeniem zakresu ruchomości palców II do V 
powodujące ubytek zgięcia co najmniej dwóch z nich do pozycji odpowiadającej amputacji paliczka 
dystalnego, z zachowaną funkcją kciuka lub z samym zniesieniem funkcji opozycji kciuka 
35 30 
3. zesztywnienie w pozycji czynnościowo niekorzystnej, z ograniczeniem zakresu ruchomości palców II do V 
powodujące ograniczenie zgięcia wszystkich palców do pozycji odpowiadającej amputacji na poziomie 
stawów międzypaliczkowych bliższych i ze zniesieniem funkcji opozycji kciuka 
45 40 
133. USZKODZENIA NADGARSTKA POWIKŁANE GŁĘBOKIMI, TRWAŁYMI ZMIANAMI TROFICZNYMI, PRZEWLEKŁYM 
ROPNYM ZAPALENIEM KOŚCI NADGARSTKA, PRZETOKAMI I ZMIANAMI NEUROLOGICZNYMI -OCENIA SIĘ WG 
POZ.131-132, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ USZCZERBKU W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA O: 
A. 

38 


1. głębokie, trwałe zmiany troficzne głębokie, trwałe zmiany troficzne +1-3 +1-3 
2. przewlekłe, ropne zapalenie kości nadgarstka +1-3 +1-3 
3. przetoki +1-3 +1-3 
4. zmiany neurologiczne +1-3 +1-3 
134. UTRATA RĘKI NA POZIOMIE NADGARSTKA: 
A. 
1. 55 50 

H. ŚRÓDRĘCZE 
135. USZKODZENIA ŚRÓDRĘCZA, CZĘŚCI MIĘKKICH (SKÓRY, MIĘŚNI, NACZYŃ, NERWÓW), KOŚCI 
W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, UPOŚLEDZENIA FUNKCJI RĘKI I INNYCH ZMIAN 
WTÓRNYCH: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa złamań jednej kości śródręcza -od III do V pod postacią blizn i dolegliwości 
subiektywnych 
1-2 1 
2. następstwa złamań jednej kości śródręcza -od III do V pozostawiające deformację i powodujące 
ograniczenia zakresu ruchów palca odpowiadające przynajmniej amputacji na poziomie paliczka 
dystalnego 
3-4 2 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa złamań pierwszej lub drugiej kości śródręcza z następstwami jak powyżej lub kilku kolejnych 
z następstwami odpowiadającymi amputacji paliczka dystalnego 
5-8 4 
C. ROZLEGŁE ZMIANY: 
1. następstwa złamań kilku kości śródręcza powodujące znaczną deformację z ograniczeniami funkcji 
chwytnej palców II do V spowodowanej zesztywnieniem stawów śródręczno-paliczkowych, 
lub ograniczeniem samej opozycji kciuka, odpowiadające amputacji na poziomie paliczka podstawnego 
10 8 
2. następstwa złamań kilku kości śródręcza powodujące znaczną deformację z brakiem funkcji chwytnej 
palców II do V lub uszkodzenie I kości śródręcza z całkowitym zniesieniem funkcji chwytnej kciuka 
18 16 

I. KCIUK 
136. UTRATA W ZAKRESIE KCIUKA -W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARU UBYTKU, BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, JAKOŚCI 
KIKUTA, OGRANICZENIA RUCHÓW PALCA, UPOŚLEDZENIA FUNKCJI RĘKI I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. 
1. częściowa utrata opuszki 1-4 1-2 
2. utrata paliczka paznokciowego 5-8 4-6 
3. utrata paliczka paznokciowego z częścią paliczka podstawnego z zachowaniem więcej niż 2/3 długości 
kikuta paliczka 
9-15 10 
4. utrata paliczka paznokciowego z częścią paliczka podstawnego z zachowaniem mniej niż 2/3 długości 
kikuta paliczka 
18 14 
5. utrata obu paliczków z kością śródręcza 25 20 
137. INNE USZKODZENIA KCIUKA (ZŁAMANIA, ZWICHNIĘCIA, USZKODZENIA MIĘŚNI, ŚCIĘGIEN, NACZYŃ, 
NERWÓW -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, ZABURZEŃ CZUCIA, OGRANICZENIA RUCHÓW 
PALCA UPOŚLEDZENIA FUNKCJI RĘKI I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. 
1. niewielkie zmiany zniekształcenia płytki paznokciowej, blizny nie ograniczające ruchów kciuka i inne 1 1 
2. niewielkie zmiany następstwa odpowiadające przynajmniej częściowej utracie opuszki 2-4 2 

39 


3. średnie zmiany następstwa odpowiadające częściowej utracie paliczka paznokciowego średnie zmiany następstwa odpowiadające częściowej utracie paliczka paznokciowego 5-8 6 
4. znaczne zmiany następstwa odpowiadające co najwyżej częściowej utracie 1/2 paliczka 
podstawnego 
9-16 12 
5. upośledzenie funkcji graniczące z następstwami utraty kciuka 24 18 
UWAGA: PRZY OCENIE STOPNIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI KCIUKA NALEŻY BRAĆ POD UWAGĘ PRZEDE 
ZDOLNOŚĆ PRZECIWSTAWIANIA ORAZ CHWYTU. 
WSZYSTKIM 

J. PALEC WSKAZUJĄCY 
138. UTRATA W OBRĘBIE WSKAZICIELA (BLIZNY, USZKODZENIA ŚCIĘGIEN, ZNIEKSZTAŁCENIA, PRZYKURCZĘ 
STAWÓW, ZESZTYWNIENIA, ZMIANY TROFICZNE, CZUCIOWE ITP.) -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA: 
A. 
1. utrata częściowa opuszki 1 1 
2. utrata paliczka paznokciowego 2 2 
3. utrata paliczka paznokciowego z 1/3 dalszą paliczka środkowego 7 5 
4. utrata paliczka paznokciowego i środkowego poniżej 1/3 9 7 
5. utrata 3 paliczków 11 9 
6. utrata palca wskazującego z kością śródręcza 22 20 
139. WSZELKIE INNE USZKODZENIA W OBRĘBIE PALCA WSKAZUJĄCEGO (BLIZNY, USZKODZENIA 
ŚCIĘGIEN, ZNIEKSZTAŁCENIA, PRZYKURCZĘ STAWÓW, ZESZTYWNIENIA, ZMIANY TROFICZNE, 
CZUCIOWE ITP.) POWODUJĄCE: 
A. 
1. niewielkie zmiany zniekształcenia płytki paznokciowej, blizny nie ograniczające ruchów wskaziciela i inne 1 1 
2. niewielkie zmiany następstwa odpowiadające przynajmniej częściowej utracie opuszki 4 2 
3. zmiany średniego stopnia następstwa odpowiadające co najwyżej utracie paliczka paznokciowego i/lub 
części paliczka podstawnego 
8 6 
4. znaczne zmiany następstwa odpowiadające co najwyżej utracie paliczka środkowego i/lub paliczka 
podstawnego z pozostawieniem jego kikuta mającego jeszcze znaczenie czynnościowe 
12 10 
5. bezużyteczność wskaziciela, granicząca z jego utratą 15 12 

K. PALEC TRZECI, CZWARTY I PIĄTY 
140. 
A. PALEC TRZECI, CZWARTY I PIĄTY -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA USZKODZENIA: 
1. zniekształcenia płytki paznokciowej, blizny nie ograniczające ruchów palców i inne 1 1 
2. częściowa utrata opuszki 2 1 
3. utrata paliczka paznokciowego 2-4 2-3 
4. utrata dwóch paliczków 5-6 5 
5. utrata trzech paliczków 8-10 8 
141. UTRATA PALCÓW III, IV LUB V Z KOŚCIĄ ŚRÓDRĘCZA: 
A. 
1. 10-15 8-10 
UWAGA: PRZY WCZEŚNIEJSZYM BRAKU WSKAZICIELA OBECNE USZKODZENIA PALCA III TRAKTOWAĆ NALEŻY JAK BY TO 

40 


BYŁ WSKAZICIEL. 
142. WSZELKIE INNE USZKODZENIA W OBRĘBIE PALCÓW III, IV LUB V (BLIZNY, USZKODZENIA ŚCIĘGIEN, 
ZNIEKSZTAŁCENIA, PRZYKURCZĘ, ZESZTYWNIENIA STAWÓW, ZMIANY TROFICZNE, CZUCIOWE ITP.) -ZA 
KAŻDY PALEC W ZALEŻNOŚCI OD OBECNOŚCI: 
A. 
1. blizny +1 +1 
2. uszkodzenia ścięgien +1,5 +1 
3. przykurczów +1,5 +1 
4. zesztywnienia stawów +1,5 +1 
5. zmian troficznych i/lub czuciowych +1,5 +1 
6. całkowitej bezużyteczności 9 7 
UWAGA: PRZY USZKODZENIACH OBEJMUJĄCYCH WIĘKSZĄ ILOŚĆ PALCÓW OCENA MUSI ODPOWIADAĆ STOPNIOWI 
UŻYTECZNOŚCI RĘKI, JEDNAK USZCZERBEK MUSI BYĆ NIŻSZY NIŻ CAŁKOWITA UTRATA TYCH PALCÓW, 
ORAZ USZKODZENIA OBEJMUJĄCE WSZYSTKIE PALCE Z PEŁNĄ UTRATĄ UŻYTECZNOŚCI RĘKI NIE MOŻE 
PRZEKRACZAĆ DLA RĘKI PRAWEJ 55% I 50% DLA LEWEJ. 

XIII. USZKODZENIA KOŃCZYNY DOLNEJ 
A. STAW BIODROWY 
143. UTRATA KOŃCZYNY DOLNEJ POPRZEZ JEJ WYŁUSZCZENIE W STAWIE BIODROWYM LUB ODJĘCIE 
W OKOLICY PODKRĘTARZOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, STANU KIKUTA I MOŻLIWOŚCI 
ZAPROTEZOWANIA: 
A. 
1. kikut okolicy krętarzowej dający możliwość zaprotezowania 75 
2. kikut ze zmianami troficznymi, bliznowato zniekształcony bez możliwości zaprotezowania 80 
3. wyłuszczenie w stawie biodrowym 85 
144. USZKODZENIE TKANEK MIĘKKICH, APARATU WIĘZADŁOWEGO, MIĘŚNI, NACZYŃ, NERWÓW, SKÓRY – 
W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA OGRANICZENIA RUCHÓW: 
A. MIERNEGO STOPNIA: 
1. następstwa uszkodzeń (np. urazów skrętnych) wygojonych bez przykurczów, dające dolegliwości 
subiektywne, oraz zachowujące wydolny chód 
1-4 
2. następstwa uszkodzeń (np. urazów skrętnych) wygojonych z niewielkim przykurczem, dające 
dolegliwości subiektywne oraz miernego stopnia niewydolność chodu 
5-8 
B. ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. następstwa uszkodzeń (np. urazów skrętnych) dające dolegliwości subiektywne, przykurczę oraz skrócenie 
2-4 cm, ale z ustawieniem biodra w pozycji czynnościowo korzystnej pozwalającej na w miarę sprawny 
chód 
10 
2. następstwa uszkodzeń (np.urazów skrętnych) dające znaczne dolegliwości subiektywne, przykurczę, 
skrócenie powyżej 4cm, ustawienia biodra w pozycji czynnościowo korzystnej, z zaburzeniami 
mechanizmu chodu oraz z wtórnymi dolegliwościami ze strony kręgosłupa, stawów krzyżowo-biodrowych 
i kolana 
18 
3. zesztywniałe i bolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej powodujące zaburzenia 
mechanizmu chodu oraz z wtórnymi dolegliwościami ze strony kręgosłupa, stawów krzyżowo-biodrowych 
i kolana 
24 
145. ZESZTYWNIENIE STAWU BIODROWEGO -W ZALEŻNOŚCI OD USTAWIENIA I WTÓRNYCH ZABURZEŃ 
STATYKI I DYNAMIKI: 
A. W USTAWIENIU CZYNNOŚCIOWO KORZYSTNYM (ZGIĘCIA 15°-20°, ODWIEDZENIA 5°-10° I ROTACJI ZEWNĘTRZNEJ 
5°-10°): 

41 


1. zesztywniałe, niebolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej, pozwalającej na w miarę 
sprawny chód 
zesztywniałe, niebolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej, pozwalającej na w miarę 
sprawny chód 
15 
2. zesztywniałe, niebolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej, pozwalające na w miarę 
sprawny chód, z wtórnymi dolegliwościami z zakresu kolana, stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa 
20 
3. zesztywniałe, bolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej pozwalające na w miarę 
sprawny chód 
26 
4. zesztywniałe, bolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo korzystnej pozwalające na w miarę 
sprawny chód z wtórnymi dolegliwościami z zakresu kolana stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa 
30 
B. W USTAWIENIU CZYNNOŚCIOWO NIEKORZYSTNYM (PRZYWIEDZENIA I ROTACJI WEWNĘTRZNEJ): 
1. zesztywniałe, niebolesne biodro, ustawione w pozycji czynnościowo niekorzystnej i pozwalające 
na w miarę sprawny chód 
30 
2. zesztywniałe, bolesne biodro ustawione w pozycji czynnościowo niekorzystnej, upośledzające sprawność 
chodu, z wtórnymi dolegliwościami z zakresu kolana stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa 
42 
3. zesztywniałe biodro, dające stały ból, powodujące znacznego stopnia zaburzenia statyczne i 
dynamiczne w postaci braku funkcji podporowej kończyny oraz wtórne dolegliwości ze strony 
kolana, stawów krzyżowo-biodrowych i kręgosłupa 
55 
146. INNE NASTĘPSTWA USZKODZEŃ STAWU BIODROWEGO (ZWICHNIĘĆ, ZŁAMAŃ BLIŻSZEJ NASADY KOŚCI 
UDOWEJ, ZŁAMAŃ SZYJKI, ZŁAMAŃ PRZEZKRĘTARZOWYCH I PODKRĘTARZOWYCH, ZŁAMAŃ KRĘTARZY, 
URAZOWYCH ZŁUSZCZEŃ GŁOWY KOŚCI UDOWEJ ITP.) -W ZALEŻNOŚCI OD ZAKRESU RUCHÓW, 
PRZEMIESZCZEŃ, SKRÓCENIA KOŃCZYNY, ZNIEKSZTAŁCEŃ I RÓŻNEGO RODZAJU ZMIAN WTÓRNYCH 
ORAZ DOLEGLIWOŚCI SUBIEKTYWNYCH: 
A. MIERNEGO STOPNIA: 
1. następstwa uszkodzeń wygojonych, bez skrócenia, dających dolegliwości subiektywne, ale ze sprawnym 
i wydolnym mechanizmem chodu 
5 
2. następstwa uszkodzeń wygojonych, ze skróceniem do 2 cm, dających dolegliwości subiektywne, 
ograniczające ruchomość pozwalające na zgięcie powyżej 90°, sprawne odwiedzenie i ruchy rotacyjne 
12 
3. następstwa uszkodzeń wygojonych, ze skróceniem 2 do 4 cm, dających dolegliwości 
subiektywne, ograniczające ruchomość poniżej zgięcia 90°, odwiedzenia poniżej 15° i ruchów 
rotacyjnych poniżej 15° 
16 
UWAGA: OGRANICZENIA RUCHOMOŚCI DO ZAKRESU ZGIĘCIA <45°, ZE ŚLADEM RUCHÓW ODWODZENIA 
I ROTACJI NALEŻY OCENIAĆ JAK ZESZTYWNIENIE PATRZ PKT.145 A. 
B. DUŻEGO STOPNIA: 
1. prawidłowo działająca endoproteza stawu biodrowego z zakresem ruchomości nie upośledzającym 
czynności życia codziennego (zgięcie 90°, odwiedzenie 15° i zachowane rotacje) i pozwalająca na w miarę 
sprawny chód 
20 
2. prawidłowo działająca endoproteza stawu biodrowego z zakresem ruchomości nie upośledzającym 
czynności życia codziennego, z wtórnymi dolegliwościami z zakresu kolana stawów krzyżowo-biodrowych 
i kręgosłupa 
26 
3. następstwa powodujące dużego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne, w tym ograniczenia zakresu 
ruchomości bez możliwości zgięcia biodra do kąta 90° lub/i skrócenie kończyny powyżej 4-6 cm 
32 
4. następstwa powodujące dużego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne, w tym znaczne ograniczenia 
zakresu ruchomości, skrócenie powyżej 6 cm z zachowaną jeszcze funkcją podporową kończyny jedynie 
po zaopatrzeniu w obuwie ortopedyczne 
36 
C. Z BARDZO CIĘŻKIMI ZMIANAMI MIEJSCOWYMI I DOLEGLIWOŚCIAMI WTÓRNYMI (KRĘGOSŁUP, 
STAW KRZYŻOWO-BIODROWY, KOLANO ITP.): 
1. następstwa powodujące znacznego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne w postaci braku funkcji 
podporowej kończyny, dające stały ból oraz wtórne dolegliwości ze strony kolana, stawów krzyżowobiodrowych 
i kręgosłupa, w tym obluzowanie endoprotezy, stawy rzekome szyjki kości udowej oraz okolicy 
krętarzowej 
30 
2. następstwa powodujące znacznego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne w postaci braku funkcji 
podporowej kończyny, dające stały ból oraz wtórne dolegliwości, w tym brak zrostu po wielokrotnie 
operowanych stawach rzekomych szyjki kości udowej i okolicy krętarzowej 
40 
3. następstwa powodujące znacznego stopnia zaburzenia statyczne i dynamiczne w postaci braku funkcji 
podporowej kończyny, w tym powikłania w postaci niestabilności endoprotezy (wielokrotne zwichanie się 
endoprotezy) lub tzw. "biodro wiszące" 
60 ? 
147. POWIKŁANE PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TKANKI KOSTNEJ, Z PRZETOKAMI -ORZEKA SIĘ WG POZYCJI 
143-146, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ USZCZERBKU W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARÓW POWIKŁAŃ O: 
A. 

42 


1. przewlekłe zapalenie kości przewlekłe zapalenie kości +5 
2. przetoki +5 
3. zmiany troficzne +5 
UWAGA: JAKO WYNIK URAZOWEGO USZKODZENIA BIODRA ZGŁASZANE SĄ CZĘSTO NASTĘPUJĄCE ZMIANY CHOROBOWE: 
KRWIOPOCHODNE ROPNE ZAPALENIE KOŚCI, GRUŹLICA KOSTNO-STAWOWA, NOWOTWORY, MARTWICE 
ASEPTYCZNE KOŚCI, BIODRO SZPOTAWE DORASTAJĄCYCH I INNE ZABURZENIA STATYKI. PRZY TEGO RODZAJU 
STANACH CHOROBOWYCH NALEŻY SZCZEGÓLNĄ UWAGĘ ZWRACAĆ NA ISTNIENIE ZWIĄZKU PRZYCZYNOWEGO 
MIĘDZY ZGŁASZANYMI SCHORZENIAMI A WYPADKIEM. 

B. UDO 
148. ZŁAMANIE KOŚCI UDOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, SKRÓCENIA, ZANIKÓW MIĘŚNI, 
OGRANICZENIA RUCHÓW W STAWIE BIODROWYM I KOLANOWYM, ZABURZEŃ FUNKCJI KOŃCZYNY 
I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. niewielkie zmiany w postaci blizn i dolegliwości subiektywnych 1 
2. niewielkie zmiany w postaci blizn, nieznacznych zaników mięśni uda, bez skrócenia kończyny, 
z prawidłowymi zakresami ruchomości kolana lub biodra 
2 
3. niewielkie zmiany w postaci blizn, zaników mięśni uda do 2 cm mierzonych 10 cm ponad rzepką, 
z zagięciem osi lub skróceniem do 2 cm, z niewielkimi ograniczeniami ruchomości kolana lub biodra 
4 
4. niewielkie zmiany w postaci blizn, znacznych zaników mięśni uda powyżej 2 cm, z zagięciem osi lub 
skróceniem do 4 cm, z ograniczeniami ruchomości kolana lub biodra i z nieznaczną niewydolnością chodu 
8 
B. ŚREDNIE ZMIANY LUB SKRÓCENIE 4-6 CM: 
1. średnie zmiany ze skróceniem do 5 cm lub powodujące ograniczenia ruchomości biodra lub kolana 
powodujące mierne upośledzenie mechanizmu chodu 
15 
2. średnie zmiany ze skróceniem do 5 cm lub powodujące ograniczenia ruchomości biodra lub kolana 
powodujące upośledzenie mechanizmu chodu 
18 
3. średnie zmiany ze skróceniem do 6 cm lub powodujące przykurcz biodra lub kolana w pozycjach 
czynnościowo korzystnych i upośledzające mechanizm chodu 
26 
C. DUŻE ZMIANY, LUB SKRÓCENIE PONAD 6 CM: 
1. duże zmiany ze skróceniem ponad 6 cm, powodujące przykurcz biodra lub kolana w pozycjach 
czynnościowo korzystnych i upośledzające mechanizm chodu 
30 
2. duże zmiany ze skróceniem ponad 6 cm, powodujące przykurcz biodra lub kolana w pozycjach 
czynnościowo niekorzystnych i upośledzające mechanizm chodu 
36 
149. STAW RZEKOMY KOŚCI UDOWEJ, UBYTKI KOŚCI UDOWEJ UNIEMOŻLIWIAJĄCE OBCIĄŻANIE 
KOŃCZYNY, OPÓŹNIONY ZROST KOŚCI -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA UPOŚLEDZENIA FUNKCJI, 
SKRÓCENIA I ZABURZEŃ WTÓRNYCH: 
A. 
1. staw rzekomy kości udowej z ubytkami kości powodującymi skrócenie do 4 cm lub powodujący 
przykurcz kolana lub biodra w pozycji czynnościowo niekorzystnej 
40 
2. staw rzekomy kości udowej z ubytkami kości powodującymi skrócenie od 4 do 6 cm uniemożliwiające 
obciążanie kończyny 
48 
3. zakażony staw rzekomy kości udowej z ubytkami kości powodującymi skrócenie ponad 6 cm 
uniemożliwiające obciążanie kończyny 
56 
150. USZKODZENIA SKÓRY, MIĘŚNI, ŚCIĘGIEN (OPARZENIA, PRZECIĘCIA, PĘKNIĘCIA PODSKÓRNE, 
PRZEPUKLINY MIĘŚNIOWE ITP.) -W ZALEŻNOŚCI OD ZABURZEŃ FUNKCJI: 
A. MIERNEGO STOPNIA: 
1. niewielkie zmiany miejscowe dające dolegliwości subiektywne 1 
2. następstwa uszkodzeń wygojonych bez przykurczów, dających subiektywne dolegliwości oraz 
zachowujące wydolny chód 
4 
3. następstwa uszkodzeń wygojonych z niewielkim przykurczeni powodującym skrócenie 
do 2 cm, dających dolegliwości subiektywne i miernego stopnia niewydolność chodu 
8 

43 


B. ZNACZNEGO STOPNIA: ZNACZNEGO STOPNIA: 
1. następstwa uszkodzeń dające dolegliwości subiektywne i przykurcze ze skróceniem 2-4 cm 
z ograniczeniem ruchomości kolana i biodra powodujące niewydolność chodu 
10 
2. następstwa uszkodzeń dające znaczne dolegliwości subiektywne, ograniczeniem ruchomości kolana 
i biodra powodujące znaczną niewydolność chodu 
16 
151. USZKODZENIA DUŻYCH NACZYŃ, TĘTNIAKI POURAZOWE -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA WTÓRNYCH 
ZABURZEŃ TROFICZNYCH: 
A. 
1. następstwa uszkodzeń naczyń żylnych goleni, wygojone z zakrzepicą nie obejmującą naczyń głównych, 
oraz uszkodzenia naczyń tętniczych wygojone z niewielkimi miejscowymi następstwami 
5 
2. następstwa uszkodzeń naczyń żylnych, wygojone z zakrzepicą żyły udowej lub uszkodzenia naczyń 
tętniczych skutkujące zesztywnieniem stawu skokowego 
16 
3. następstwa uszkodzeń naczyń żylnych powodujące zakrzepicę żyły piszczelowej skutkującą 
zesztywnieniem, zmianami miejscowymi, dające niewydolność chodu lub utrzymujący się tętniak rzekomy 
dużego naczynia 
24 
152. POWIKŁANE USZKODZENIA UDA OCENIA SIĘ WG POZ.148-151, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ USZCZERBKU -
W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARÓW POWIKŁAŃ O: 
A. 
1. przewlekłe ropne zapalenie kości +2 
2. przetoki +2 
3. ciała obce +2 
4. skostnienie pozaszkieletowe +2 
5. zmiany neurologiczne +2 
153. USZKODZENIE UDA POWIKŁANE WSPÓŁISTNIEJĄCYM USZKODZENIEM NERWU KULSZOWEGO -
OCENIA SIĘ WG. POZ. 148-151 ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ USZCZERBKU W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARÓW 
USZKODZENIA NERWU O: 
A. 
1. osłabienie obrotu na zewnątrz w stawie biodrowym +5 
2. upośledzenie zgięcia w stawie kolanowym +5 
3. zniesienie ruchów stopy +20 
4. upośledzenie ruchów stopy +10 
5. zaburzenia czucia +5 
6. zmiany troficzne bardzo nasilone +5 
7. zmiany troficzne miernie nasilone +3 
8. kauzalgia +20 
UWAGA: ŁĄCZNY STOPIEŃ USZCZERBKU OCENIANEGO WG POZYCJI 148 -151 I POZ. 153 
NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 70% 
max.70 
154. UTRATA KOŃCZYNY -W ZALEŻNOŚCI OD DŁUGOŚCI KIKUTA I PRZYDATNOŚCI DO 
ZAPROTEZOWANIA: 
A. 
1. kształtny kikut pokryty skórą bez zmian troficznych dający możliwości protezowania 50 
2. kikut pokryty skórą ze zmianami troficznymi ograniczający możliwości protezowania 60 
3. kikut pokryty skórą ze zmianami troficznymi lub z przetokami praktycznie uniemożliwiający 
protezowanie 
70 

44 


C. STAW KOLANOWY 
155. ZŁAMANIE NASAD TWORZĄCYCH STAW KOLANOWY I RZEPKI -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, 
SZPOTAWOŚCI, KOŚLAWOŚCI, PRZYKURCZÓW, OGRANICZENIA RUCHÓW, STABILNOŚCI STAWU, 
ZABURZEŃ STATYCZNO-DYNAMICZNYCH KOŃCZYNY I INNYCH ZMIAN (NORMA ZAKRESU RUCHU WYNOSI 
OD -5° DO 120°-150°, POMIAR OBWODU UDA WYKONUJE SIĘ NA WYSOKOŚCI 10 CM PONAD RZEPKĄ): 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa złamań powodujące subiektywne dolegliwości stawu, z niewielkimi zanikami mięśni 
uda, bez istotnych ograniczeń zakresu ruchomości kolana 
1-4 
2. następstwa złamań z objawami wyraźnej niewydolności stawu kolanowego, z nawracającymi wysiękami 
kolana, objawami tarcia w stawie, z zanikami mięśni uda do 2 cm, z ubytkiem zakresu ruchomości do 30° 
5-8 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności stawu i jego niestabilności, z nawracającymi 
wysiękami kolana, z objawami tarcia w stawie, z zanikami mięśni uda do 2 cm lub ubytkiem zakresu 
ruchomości kolana do 45° 
10 
2. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności stawu i jego niestabilności, z nawracającymi 
wysiękami kolana, z objawami tarcia w stawie, z zanikami mięśni uda ponad 2 cm lub ubytkiem zakresu 
ruchomości kolana od 45° i zgięcia powyżej 90°, oraz patellektomia 
16 
3. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności stawu zanikami mięśni do 4 cm i zesztywnienie 
kolana w pozycji czynnościowo korzystnej 
20 
C. DUŻE ZMIANY (ZESZTYWNIANIA W NIEKORZYSTNYM USTAWIENIU, BRAK STABILNOŚCI STAWU): 
1. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności kolana, tarcia w stawie i niestabilności stawu, 
powodującej stałe "uciekanie kolana" z koniecznością stosowania stabilizatora stawu, z zanikami mięśni 
powyżej 4 cm lub zesztywnienie w pozycji maksymalnego wyprostu lub zgięcia powyżej 30° 
25 
2. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności kolana, tarcia w stawie i objawami tak znacznej 
niestabilności stawu kolanowego, że wymaga stałego stosowania stabilizatora 
35 
3. następstwa złamań z objawami znacznej niewydolności kolana, tarcia w stawie i objawami tak znacznej 
niestabilności stawu kolanowego, że wymaga stosowania stabilizatora na stałe oraz stałego używania kuł 
40 
156. USZKODZENIA APARATU WIĘZADŁOWO -TOREBKOWEGO (TOREBKI, WIĘZADEŁ, ŁĄKOTEK) -
W ZALEŻNOŚCI OD OGRANICZENIA RUCHÓW, STABILNOŚCI STAWU, WYDOLNOŚCI STATYCZNO-
DYNAMICZNEJ KOŃCZYNY: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek powodujące subiektywne 
dolegliwości, z niewielkimi zanikami mięśni uda, bez istotnych ograniczeń zakresu ruchomości kolana 
1-4 
2. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami wyraźnej niestabilności 
stawu kolanowego, z nawracającymi wysiękami kolana, w tym niewydolność więzadła krzyżowego 
przedniego, z zanikami mięśni uda do 2 cm, z niewielkimi ograniczeniami zakresu ruchomości kolana 
nie przekraczającymi 30° 
5-8 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami znacznej niestabilności 
stawu kolanowego, w tym brak więzadła krzyżowego przedniego lub tylnego, z nawracającymi wysiękami 
kolana lub ubytkiem zakresu ruchomości kolana do 45° i z zanikami mięśni uda ponad 2 cm 
10 
2. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami znacznej niestabilności 
stawu kolanowego, w tym brak więzadła krzyżowego przedniego lub tylnego, z nawracającymi wysiękami 
kolana lub ubytki zakresu ruchomości kolana do 45° i ograniczeniami zgięcia powyżej 90° 
16 
3. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami znacznej niestabilności 
stawu kolanowego, w tym jednoczesny brak funkcji więzadła krzyżowego przedniego i tylnego, z zanikami 
mięśni do 4 cm lub ograniczenia zakresu wyprostu kolana utrudniające poruszanie się 
20 
C. DUŻE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami znacznej niestabilności 
stawu kolanowego, powodującej stałe "uciekanie kolana", z koniecznością stosowania stabilizatora stawu, 
z zanikami mięśni powyżej 4 cm lub zesztywnienie w pozycji czynnościowo niekorzystnej 
25 
2. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami tak znacznej 
niestabilności stawu kolanowego, że wymaga stosowania stabilizatora na stałe 
35 
3. następstwa uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego i łąkotek z objawami tak znacznej 
niestabilności stawu kolanowego, że wymaga stosowania stabilizatora na stałe oraz stałego używania kul 
40 

45 


157. INNE USZKODZENIA STAWU KOLANOWEGO (BLIZNY SKÓRY, CIAŁA OBCE) -W ZALEŻNOŚCI OD 
DOLEGLIWOŚCI OBRZĘKÓW, PRZEWLEKŁYCH STANÓW ZAPALNYCH, PRZETOK I INNYCH ZMIAN 
WTÓRNYCH: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń stawu kolanowego powodujące subiektywne dolegliwości stawu 1 
2. następstwa uszkodzeń stawu kolanowego powodujące subiektywne dolegliwości stawu, 
z niewielkimi zanikami mięśni uda, bez istotnych ograniczeń zakresu ruchomości kolana 
4 
3. następstwa uszkodzeń stawu kolanowego z objawami mającymi wyraźny wpływ na wydolność stawu 
kolanowego, oraz nawracające wysięki kolana, z zanikami mięśni uda do 2 cm mierzonymi 10 cm powyżej 
rzepki, z niewielkimi ograniczeniami zakresu ruchomości kolana 
8 
B. DUŻE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń kolana z objawami znacznej niewydolności stawu, powodujące ubytek zakresu 
ruchomości kolana od 20° do 45° i zgięcia powyżej 100°, z zanikami mięśni uda ponad 2 cm 
12 
2. następstwa uszkodzeń kolana z objawami znacznej niewydolności stawu z nawracającymi wysiękami 
kolana lub ubytek zakresu ruchomości kolana do 45°, z ograniczeniami zgięcia powyżej 100° i z zanikami 
mięśni uda ponad 4 cm 
16 
158. UTRATA KOŃCZYNY NA POZIOMIE STAWU KOLANOWEGO: 
A. 
1. 25-40 

D. PODUDZIE 
159. ZŁAMANIE KOŚCI PODUDZIA -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ, PRZEMIESZCZEŃ, POWIKŁAŃ 
WTÓRNYCH, ZMIAN TROFICZNYCH I CZYNNOŚCIOWYCH KOŃCZYNY ITP.: 
A. ZMIANY NIEWIELKIE LUB SKRÓCENIE DO 4 CM: 
1. następstwa prawidłowo wygojonych złamań, z zachowaną osią i długością kończyny, bez zaburzeń 
ruchomości stawów kolanowego i skokowego z dolegliwościami subiektywnymi 
4 
2. następstwa prawidłowo wygojonych złamań, z zachowaną osią, ze skróceniem do 2 cm, bez zaburzeń 
ruchomości stawów kolanowego, z ograniczeniem ruchów stawu skokowego, głównie zgięcia 
grzbietowego do 10° oraz ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
8 
3. następstwa wygojonych złamań, z niewielkim zagięciem osi kończyny ze skróceniem od 2 do 4 cm, 
z niewielkimi zaburzeniami ruchomości stawu kolanowego, stawu skokowego do 10° zgięcia grzbietowego 
i 25° zgięcia podeszwowego i upośledzające chód w stopniu nieznacznym 
12 
B. ZNACZNE ZMIANY LUB SKRÓCENIE 4-6 CM: 
1. następstwa wygojonych złamań, z zagięciem osi kończyny ze skróceniem 4-5 cm, 
z zaburzeniami ruchomości stawu skokowego i kolanowego upośledzającymi chód 
15 
2. następstwa wygojonych złamań, ze znacznym zagięciem osi kończyny, ze skróceniem 5-6 cm, 
z ograniczeniem ruchomości stawu skokowego na pograniczu jego zesztywnienia oraz 
z ograniczeniami ruchomości stawu kolanowego upośledzającymi chód w stopniu znacznym 
24 
3. następstwa wygojonych złamań, ze znacznym, przede wszystkim szpotawym zagięciem osi kończyny ze 
skróceniem > 6 cm, z zesztywnieniem stawu skokowego oraz z ograniczeniami ruchomości stawu 
kolanowego upośledzającymi chód w stopniu znacznym, wymagającym stosowania kul lub lasek 
28 
C. BARDZO ROZLEGŁE ZMIANY POWIKŁANE PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM KOŚCI, Z PRZETOKAMI, MARTWICĄ 
ASEPTYCZNĄ, ZMIANAMI NEUROLOGICZNYMI I INNYMI WTÓRNYMI ZMIANAMI: 
1. staw rzekomy goleni umożliwiający obciążanie w aparacie ortopedycznym i chodzenie o kulach 
lub zrost złamania powikłanego zapaleniem kości 
30 
2. staw rzekomy goleni powikłany dużymi zmianami troficznymi, z wygojonym zapaleniem kości 40 
3. zakażony staw rzekomy goleni z przetokami, z dużymi zmianami miejscowymi z zesztywnieniem stawu 
skokowego 
50 
160. IZOLOWANE ZŁAMANIE STRZAŁKI -POWODUJĄCE ZNIEKSZTAŁCENIE I/LUB UPOŚLEDZENIE FUNKCJI 
KOŃCZYNY: 
A. 
1. 1-3 

46 


UWAGA: NASTĘPSTWA ZŁAMAŃ KOSTKI BOCZNEJ OKREŚLA SIĘ WEDŁUG KRYTERIÓW PRZYJĘTYCH 
DLA STAWU SKOKOWEGO. 
NASTĘPSTWA ZŁAMAŃ KOSTKI BOCZNEJ OKREŚLA SIĘ WEDŁUG KRYTERIÓW PRZYJĘTYCH 
DLA STAWU SKOKOWEGO. 
161. USZKODZENIA TKANEK MIĘKKICH PODUDZIA, SKÓRY, MIĘŚNI, ŚCIĘGNA ACHILLESA I INNYCH ŚCIĘGIEN -
W ZALEŻNOŚCI OD ROZLEGŁOŚCI USZKODZENIA, ZNIEKSZTAŁCENIA STOPY I OGRANICZEŃ 
CZYNNOŚCIOWYCH, ZMIAN NACZYNIOWYCH, TROFICZNYCH I INNYCH: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń tkanek miękkich, z ewentualnymi niewielkimi zaburzeniami 
ruchomości stawów kolanowego i skokowego z dolegliwościami subiektywnymi 
1 
2. następstwa wygojonych uszkodzeń tkanek miękkich, z ubytkiem zakresu ruchu do 30°, z dolegliwościami 
subiektywnymi 
4 
3. następstwa wygojonych uszkodzeń tkanek miękkich z zaburzeniami ruchomości stawu kolanowego, 
z ograniczeniem ruchów stawu skokowego, głównie zgięcia grzbietowego do 10° upośledzającymi chód 
w stopniu nieznacznym, ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
8 
B. ZNACZNE ZMIANY: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń tkanek miękkich z zaburzeniami ruchomości stawu kolanowego 
z ubytkiem zakresu ruchu do 45°, z ograniczeniem ruchów stawu skokowego, w zakresie od 10° zgięcia 
grzbietowego do 25° zgięcia podeszwowego, upośledzającymi chód w stopniu nieznacznym 
10 
2. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym i martwicą skóry, ale wygojonych, ze zmianami 
troficznymi, z zaburzeniami ruchomości stawu kolanowego, z ubytkiem zakresu ruchu do 60°, 
z zesztywnieniem stawu skokowego w pozycji czynnościowo korzystnej, upośledzającymi chód w stopniu 
znacznym 
16 
3. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym i martwicą skóry, wygojonych z ubytkami skóry, 
z czynnymi przetokami, z zaburzeniami ruchomości stawu kolanowego, z zesztywnieniem stawu 
skokowego w pozycji czynnościowo niekorzystnej, i upośledzającymi chód w stopniu znacznym 
20 
162. UTRATA KOŃCZYNY W OBRĘBIE PODUDZIA -W ZALEŻNOŚCI OD CHARAKTERU KIKUTA, DŁUGOŚCI, 
PRZYDATNOŚCI DO ZAPROTEZOWANIA I ZMIAN WTÓRNYCH W OBRĘBIE KOŃCZYNY: 
A. 
1. przy długości kikuta u osoby dorosłej do 8 cm (mierząc od szpary stawowej) 60 
B. PRZY KIKUTACH DŁUŻSZYCH NIŻ 8 CM (MIERZĄC OD SZPARY STAWOWEJ): 
1. kształtny kikut pokryty skórą bez zmian troficznych dający możliwości protezowania 40 
2. kikut pokryty skórą, ze zmianami troficznymi ograniczającymi możliwości protezowania 50 
3. kikut pokryty skórą, ze zmianami troficznymi lub z przetokami trudny do protezowania 55 

E. STAW SKOKOWO-GOLENIOWY I SKOKOWO-PIĘTOWY 
163. USZKODZENIA STAWU SKOKOWO-GOLENIOWEGO I SKOKOWO-PIĘTOWEGO, SKRĘCENIA, ZWICHNIĘCIA, 
ZŁAMANIA, STŁUCZENIA I INNE ZRANIENIA -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, OGRANICZEŃ 
RUCHOMOŚCI, ZABURZEŃ STATYCZNO-DYNAMICZNYCH STOPY, OBRZĘKÓW PRZEWLEKŁYCH 
I UTRZYMUJĄCYCH SIĘ DOLEGLIWOŚCI: 
A. NIEWIELKIEGO STOPNIA: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego, bez zaburzeń ruchomości stawu 
skokowego i z dolegliwościami subiektywnymi 
1-3 
2. następstwa wygojonych uszkodzeń aparatu więzadłowo-torebkowego, z niewielkimi zaburzeniami 
ruchomości stawu skokowego i z dolegliwościami subiektywnymi 
4 
B. ŚREDNIEGO STOPNIA: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń stawu skokowego z istotnymi zaburzeniami ruchomości stawu 
skokowego, w zakresie od 10° zgięcia grzbietowego do 25° zgięcia podeszwowego upośledzającymi chód 
w stopniu nieznacznym, ale ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
5-8 
C. DUŻEGO STOPNIA: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń z ograniczeniem ruchów stawu skokowego, zbliżonym do 
zesztywnienia w pozycji czynnościowo korzystnej, w ustawieniu pośrednim, w niewielkim zgięciu 
podeszwowym, zapewniające w miarę wydolny chód 
10 
2. następstwa uszkodzeń dających zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego 16 

47 


lub grzbietowego i powodujące dolegliwości bólowe podczas chodzenia oraz upośledzające chód 
3. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym wygojonych z zesztywnieniem stawu skokowego 
w pozycji czynnościowo niekorzystnej i upośledzającymi chód w stopniu znacznym, zmuszające 
do posługiwania się kulą lub laską 
20 
D. POWIKŁANE PRZEWLEKŁYM ZAPALENIEM KOŚCI, STAWÓW, PRZETOKAMI, MARTWICĄ, ZMIANAMI 
TROFICZNYMI: 
1. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym wygojonym z przetokami lub znacznymi 
zmianami troficznymi i z zesztywnieniem stawu skokowego w pozycji nadmiernego zgięcia 
podeszwowego lub grzbietowego lub z nadmierną supinacją lub pronacją stopy powodujące 
niewydolność chodu oraz konieczność posługiwania się kulą lub laską 
25 
2. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym wygojonym ze znacznymi zmianami i powodujące 
zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego oraz z nadmierną 
utrwaloną supinacją lub pronacją stopy oraz dające niewydolność chodu i konieczność posługiwania się 
kulą lub laską, przy współistniejących zmianach troficznych, przetokach oraz innych zmianach wtórnych 
utrudniających zaopatrzenie w obuwie ortopedyczne 
32 
3. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym wygojonym z zesztywnieniem w pozycji 
czynnościowo niekorzystnej przy współistniejących zmianach wtórnych (przetoki, zmiany troficzne) 
uniemożliwiających obciążanie kończyny (konieczność chodzenia o 2 kulach) 
38 
164. ZESZTYWNIENIE STAWU SKOKOWO-GOŁENIOWEGO LUB SKOKOWO-PIĘTOWEGO -W ZALEŻZNIEKSZTAŁCEŃ USTAWIENIA STOPY, ZMIAN WTÓRNYCH I INNYCH POWIKŁAŃ: 
NOŚCI OD 
A. POD KĄTEM ZBLIŻONYM DO PROSTEGO: 
1. zesztywnienie w pozycji czynnościowo korzystnej, w ustawieniu pośrednim, w niewielkim zgięciu 
podeszwowym, zapewniające wydolny chód 
10 
2. zesztywnienie w pozycji czynnościowo korzystnej, w ustawieniu pośrednim, w niewielkim zgięciu 
podeszwowym, dające dolegliwości podczas chodzenia 
16 
B. W INNYCH USTAWIENIACH CZYNNOŚCIOWO NIEKORZYSTNYCH: 
1. zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego dające 
dolegliwości bólowe podczas chodzenia oraz niewydolność chodu 
10 
2. zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego, z nadmierną supinacją 
lub pronacją stopy powodujące niewydolność chodu oraz konieczność posługiwania się kulą lub laską 
20 
C. W USTAWIENIACH NIEKORZYSTNYCH Z DUŻYMI ZMIANAMI I POWIKŁANIAMI: 
1. zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego, z nadmierną supinacją 
lub pronacją stopy powodujące niewydolność chodu oraz konieczność posługiwania się kulą lub laską, 
przy współistniejących zmianach troficznych, przetokach oraz innych zmianach wtórnych utrudniających 
zaopatrzenie w obuwie ortopedyczne 
20 
2. zesztywnienie w pozycji czynnościowo niekorzystnej przy współistniejących zmianach wtórnych (przetoki, 
zmiany troficzne) uniemożliwiających obciążanie kończyny (konieczność chodzenia o 2 kulach) 
30 
165. ZŁAMANIA KOŚCI SKOKOWEJ LUB PIĘTOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, 
ZABURZEŃ STATYCZNO-DYNAMICZNYCH, ZMIAN TROFICZNYCH I INNYCH POWIKŁAŃ: 
A. NIEWIELKIE ZMIANY: 
1. następstwa wygojonych złamań z dolegliwościami subiektywnymi 1 
2. następstwa wygojonych złamań, z niewielkimi zaburzeniami ruchomości stawu skokowego 
i z dolegliwościami subiektywnymi 
3-4 
3. następstwa wygojonych złamań z istotnymi zaburzeniami ruchomości stawu skokowego, głównie zgięcia 
grzbietowego upośledzającymi chód w stopniu nieznacznym, ze zmianami w obrębie stawu skokowopiętowego 
oraz ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
8 
B. ŚREDNIE ZMIANY: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń z ograniczeniem ruchów stawu skokowego, zbliżonym do 
zesztywnienia w pozycji czynnościowo korzystnej, w ustawieniu pośrednim, z dużymi zmianami 
wtórnymi w stawie skokowo-piętowym zapewniające wydolny, ale upośledzony chód 
10 
2. następstwa uszkodzeń dających zesztywnienie w pozycji pośredniej z dużymi zmianami wtórnymi w stawie 
skokowo-piętowym i powodujące znaczne dolegliwości bólowe podczas chodzenia oraz upośledzające 
chód 
16 
C. DUŻE ZMIANY Z CZĘŚCIOWĄ UTRATĄ KOŚCI: 
1. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym, wygojonych z zesztywnieniem stawu skokowego 
w pozycji czynnościowo niekorzystnej, z dużymi zmianami wtórnymi w stawie skokowo-piętowym 
i upośledzającymi chód w stopniu znacznym, zmuszające do posługiwania się kulą lub laską 
20 

48 


2. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym, wygojonych ze znacznymi zmianami i powodujące 
zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego oraz z nadmierną 
supinacją lub pronacją stopy, oraz dające niewydolność chodu i konieczność posługiwania się kulą lub 
laską przy współistniejących zmianach troficznych, przetokach oraz innych zmianach wtórnych 
utrudniających zaopatrzenie w obuwie ortopedyczne 
następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym, wygojonych ze znacznymi zmianami i powodujące 
zesztywnienie w pozycji nadmiernego zgięcia podeszwowego lub grzbietowego oraz z nadmierną 
supinacją lub pronacją stopy, oraz dające niewydolność chodu i konieczność posługiwania się kulą lub 
laską przy współistniejących zmianach troficznych, przetokach oraz innych zmianach wtórnych 
utrudniających zaopatrzenie w obuwie ortopedyczne 
28 
166. UTRATA KOŚCI SKOKOWEJ LUB PIĘTOWEJ -W ZALEŻNOŚCI OD UTRZYMUJĄCYCH SIĘ DOLEGLIWOŚCI, 
PRZEMIESZCZEŃ, ZNIEKSZTAŁCEŃ USTAWIENIA STOPY, ZABURZEŃ STATYCZNO-DYNAMICZNYCH STOPY: 
A. 
1. następstwa uszkodzeń z ograniczeniem ruchów stawu skokowego i z dużymi zmianami wtórnymi lub 
z zesztywnieniem w pozycji czynnościowo korzystnej, w ustawieniu pośrednim, umożliwiające 
zaopatrzenie w obuwie ortopedyczne, z możliwością obciążania kończyny 
30 
2. następstwa uszkodzeń z dużymi zmianami wtórnymi lub z zesztywnieniem w pozycji czynnościowo 
niekorzystnej, bez możliwości zaopatrzenia w obuwie ortopedyczne i bez możliwości obciążania kończyny 
36 
167. USZKODZENIA KOŚCI STEPU Z PRZEMIESZCZENIAMI, ZNIEKSZTAŁCENIAMI I INNYMI ZMIANAMI 
WTÓRNYMI -W ZALEŻNOŚCI OD WIELKOŚCI ZABURZEŃ CZYNNOŚCIOWYCH: 
A. MIERNEGO STOPNIA: 
1. następstwa uszkodzeń, z niewielkimi zniekształceniami i z dolegliwościami subiektywnymi 1 
2. następstwa uszkodzeń, z niewielkimi zaburzeniami budowy i statyki stępu i z dolegliwościami 
subiektywnymi 
4 
3. następstwa uszkodzeń z istotnymi zaburzeniami budowy i statyki stepu upośledzającymi chód w stopniu 
nieznacznym, ze zmianami wtórnymi w obrębie stawów stępu i ze znacznymi dolegliwościami 
subiektywnymi 
8 
B. ZNACZNEGO STOPNIA LUB INNYMI POWIKŁANIAMI: 
1. następstwa uszkodzeń wygojonych z wtórną deformacją utrudniającą chodzenie i wymagającą 
zaopatrzenia ortopedycznego 
10 
2. następstwa uszkodzeń powikłanych stanem zapalnym, wygojonych z wtórną deformacją, zmianami 
troficznymi oraz z przetokami i utrudniające chodzenie i wymagającą zaopatrzenia ortopedycznego 
16 
168. ZŁAMANIA KOŚCI ŚRÓDSTOPIA -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ I ZABURZEŃ STATYCZNO-
DYNAMICZNYCH ORAZ INNYCH ZMIAN: 
A. I LUB V KOŚCI ŚRÓDSTOPIA: 
1. następstwa uszkodzeń z niewielkimi zniekształceniami i z dolegliwościami subiektywnymi 1 
2. następstwa uszkodzeń, najczęściej złamań bez przemieszczeń, z niewielkimi zaburzeniami budowy 
i statyki, głównie z dolegliwościami subiektywnymi 
2 
3. następstwa uszkodzeń, najczęściej złamań z przemieszczeniami, z istotnymi zaburzeniami budowy 
i statyki, upośledzającymi chód w stopniu nieznacznym i ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
8 
4. następstwa złamań z przemieszczeniem I i V kości śródstopia dające deformację wymagającą 
zaopatrzenia w obuwie ortopedyczne 
12 
B. II, III I IV KOŚCI ŚRÓDSTOPIA: 
1. następstwa uszkodzeń z niewielkimi zniekształceniami i z dolegliwościami subiektywnymi 1 
2. następstwa uszkodzeń, najczęściej złamań bez przemieszczeń, z niewielkimi zaburzeniami budowy 
i statyki, głównie z dolegliwościami subiektywnymi 
2 
3. następstwa uszkodzeń, najczęściej złamań z przemieszczeniami, z istotnymi zaburzeniami budowy 
i statyki upośledzającymi chód w stopniu nieznacznym i ze znacznymi dolegliwościami 
subiektywnymi 
8 
C. ZŁAMANIA TRZECH I WIĘCEJ KOŚCI ŚRÓDSTOPIA -W ZALEŻNOŚCI OD ZNIEKSZTAŁCEŃ I ZABURZEŃ 
CZYNNOŚCIOWYCH: 
1. następstwa złamań co najmniej trzech kości śródstopia powodujące deformację dające i zaburzenia 
wydolności chodu 
10 
2. następstwa złamań co najmniej trzech kości śródstopia dające deformację wymagającą zaopatrzenia 
w obuwie ortopedyczne 
16 
169. POWIKŁANE ZŁAMANIA KOŚCI ŚRÓDSTOPIA -OCENIA SIĘ WG. POZ. 168, ZWIĘKSZAJĄC STOPIEŃ 
USZCZERBKU -W ZALEŻNOŚCI OD POWIKŁAŃ O: 
A. 

49 


1. zapalenie kości, zapalenie kości, +2 
2. przetoki +2 
3. wtórne zmiany troficzne +2 
4. zmiany neurologiczne +2 
170. INNE USZKODZENIA STOPY -W ZALEŻNOŚCI OD DOLEGLIWOŚCI BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, ZMIAN 
TROFICZNYCH ZABURZEŃ STATYCZNO-DYNAMICZNYCH STOPY I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. ZMIANY NIEWIELKIE: 
1. następstwa wygojonych uszkodzeń z niewielkimi zaburzeniami statyki ruchomości palców oraz głównie 
z dolegliwościami subiektywnymi 
1-4 
B. DUŻE ZMIANY: 
1. następstwa uszkodzeń, z istotnymi zaburzeniami budowy i statyki upośledzającymi chód w stopniu 
nieznacznym i ze znacznymi dolegliwościami subiektywnymi 
5-8 
2. następstwa uszkodzeń, z dużymi zmianami troficznymi oraz istotnymi zaburzeniami budowy i 
statyki upośledzającymi chód w stopniu znacznym i wymagające zaopatrzenia w obuwie 
ortopedyczne 
12 
171. UTRATA STOPY W CAŁOŚCI: 
A. 
1. 50 
172. UTRATA STOPY NA POZIOMIE STAWU CHOPARTA: 
A. 
1. 40 
173. UTRATA STOPY W STAWIE LISFRANCA: 
A. 
1. 30 
174. UTRATA STOPY W OBRĘBIE KOŚCI ŚRÓDSTOPIA: 
A. 
1. 20-25 

F. PALCE STOPY 
175. USZKODZENIA PALUCHA -W ZALEŻNOŚCI OD BLIZN, ZNIEKSZTAŁCEŃ, WIELKOŚCI UBYTKÓW, 
CHARAKTERU KIKUTA ZABURZEŃ STATYKI I CHODU I INNYCH ZMIAN WTÓRNYCH: 
A. 
1. ubytki opuszki lub częściowa utrata paliczka paznokciowego palucha 1-4 
2. utrata paliczka paznokciowego palucha 8 
3. utrata całego palucha 12 
176. INNE USZKODZENIA PALUCHA -W ZALEŻNOŚCI OD ROZLEGŁOŚCI USZKODZENIA (CZĘŚCI MIĘKKICH): 
A. 
1. niewielkie zmiany 1 
2. średnie zmiany 3 
3. duże zmiany 5 

50 


177. UTRATA PALUCHA WRAZ Z KOŚCIĄ ŚRÓDSTOPIA -W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARU UTRATY KOŚCI 
ŚRÓDSTOPIA: 
UTRATA PALUCHA WRAZ Z KOŚCIĄ ŚRÓDSTOPIA -W ZALEŻNOŚCI OD ROZMIARU UTRATY KOŚCI 
ŚRÓDSTOPIA: 
A. 
1. utrata palucha z częścią kości śródstopia 15 
2. utrata palucha z całą kością śródstopia 20 
3. utrata palucha z całą kością śródstopia przy dużych zmianach wtórnych uniemożliwiających 
zaopatrzenie ortopedyczne i znacznie upośledzające chód 
25 
178. USZKODZENIA I UBYTKI W ZAKRESIE PALCÓW II, III, IV I V ŁĄCZNIE: 
A. 
1. częściowa utrata, niewielkie zmiany 1 
2. częściowa utrata, znaczne zmiany 2 
3. całkowita utrata, duże zmiany 4 
179. UTRATA PALCA V WRAZ Z KOŚCIĄ ŚRÓDSTOPIA: 
A. 
1. utrata palca V z częścią kości śródstopia 5 
2. utrata palca V z całą kością śródstopia 10 
3. utrata palca małego z całą kością śródstopia przy dużych zmianach wtórnych uniemożliwiających 
zaopatrzenie ortopedyczne i znacznie upośledzające chód 
15 
180. UTRATA PALCÓW II, III, IV WRAZ Z KOŚCIĄ ŚRÓDSTOPIA: 
A. 
1. utrata palców z częścią kości śródstopia 2 
2. utrata palców z całą kością śródstopia 4 
3. utrata palców z całą kością śródstopia przy dużych zmianach wtórnych uniemożliwiających 
zaopatrzenie ortopedyczne i znacznie upośledzające chód 
8 
181. INNE DROBNE USZKODZENIA I ZNIEKSZTAŁCENIA PALCÓW: 
A. 
1. 1 
UWAGA: USZKODZENIA KIKUTA AMPUTOWANYCH KOŃCZYN WYMAGAJĄCE REAMPUTACJI LUB UNIEMOŻLIWIAJĄCE 
ZASTOSOWANIE PROTEZY OCENIAĆ NALEŻY WG AMPUTACJI NA POZIOMIE WYŻSZYM, ZAŚ WYMAGAJĄCE 
REAMPUTACJI NALEŻY OCENIAĆ PODOBNIE ODEJMUJĄC PROCENT USZCZERBKU ZA KIKUT ISTNIEJĄCY PRZED 
URAZEM. 

XIV. PORAŻENIA LUB NIEDOWŁADY POSZCZEGÓLNYCH NERWÓW OBWODOWYCH 
182. USZKODZENIE CZĘŚCIOWE LUB CAŁKOWITE -W ZALEŻNOŚCI OD STOPNIA 
ZABURZEŃ: 
prawa lewa 
A. 
1. nerwu przeponowego poniżej jego połączenia z nerwem podobojczykowym 5 
B. 
1. nerwu piersiowego długiego 7 5 
C. NERWU PACHOWEGO: 
1. częściowe – czuciowe 10 8 

51 


2. całkowite -ruchowe i/lub czuciowe całkowite -ruchowe i/lub czuciowe 20 16 
D. NERWU MIĘŚNIOWO-SKÓRNEGO: 
1. częściowe – czuciowe 8 4 
2. całkowite 20 16 
E. NERWU PROMIENIOWEGO: 
1. upośledzenie prostowania przedramienia +3 +2 
2. upośledzenie odwracania przedramienia +3 +2 
3. upośledzenie prostowania ręki +10 +8 
4. osłabienie zginania przedramienia +3 +2 
5. upośledzenie prostowania i odwodzenia kciuka +10 +8 
6. upośledzenie prostowania w stawach śródręczno-paliczkowych +6 +4 
7. osłabienie przywodzenia ręki +4 +3 
8. osłabienie odwodzenia ręki +4 +3 
9. zaburzenia czucia +3 +1 
F. NERWU POŚRODKOWEGO: 
1. upośledzenie czynnego nawracania przedramienia +4 +2 
2. upośledzenie zginania ręki +4 +2 
3. upośledzenie zginania palców +4 +2 
4. upośledzenie ruchów kciuka (niemożność przeciwwstawiania i zginania) +10 +8 
5. zaburzenia czucia +5 +4 
6. zaburzenia wegetatywne (naczynioruchowe lub troficzne) +5 +4 
G. NERWU ŁOKCIOWEGO: 
1. częściowe – czuciowe 5 3 
2. częściowe – ruchowe 15 10 
3. częściowe -czuciowe i ruchowe 20 15 
4. całkowite 25 20 
H. SPLOTU BARKOWEGO: 
1. upośledzenie odwodzenia ramienia +5 +4 
2. upośledzenie zginania w stawie łokciowym +5 +4 
3. upośledzenie odwracania przedramienia +5 +4 
4. porażenie zginaczy i prostowników przedramienia +5 +4 
5. porażenie mięśni ręki +20 +15 
6. zaburzenia czucia +5 +5 
I. POZOSTAŁYCH NERWÓW ODCINKA SZYJNO – PIERSIOWEGO: 
czuciowe 7 
całkowite -ruchowe i/lub czuciowe 12 

52 


J. NERWU ZASŁONOWEGO: NERWU ZASŁONOWEGO: 5-12 
K. NERWU UDOWEGO: 5-20 
L. NERWÓW POŚLADKOWYCH (GÓRNEGO I DOLNEGO): 5-10 
M. NERWU SROMOWEGO WSPÓLNEGO: 3-15 
N. NERWU KULSZOWEGO PRZED PODZIAŁEM NA NERW PISZCZELOWY I STRZAŁKOWY: 
1. osłabienie obrotu na zewnątrz w stawie biodrowym +5 
2. upośledzenie zgięcia w stawie kolanowym +5 
3. zniesienie ruchów stopy +30 
4. upośledzenie ruchów stopy +15 
5. zaburzenia czucia +5 
6. zmiany troficzne bardzo nasilone +10 
7. zmiany troficzne miernie nasilone +5 
8. kauzalgia +10 
UWAGA: W PRZYPADKACH USZKODZEŃ CZĘŚCIOWYCH NALEŻY OCENIAĆ WG OBJAWÓW DOTYCZĄCYCH GAŁĘZI NERWU 
I NIE MOŻE ON PRZEKROCZYĆ NORM PRZEWIDZIANYCH PONIŻEJ. 
O. NERWU PISZCZELOWEGO: 
1. brak zgięcia podeszwowego stopy i palców +2 
2. upośledzenie zgięcia podeszwowego stopy i palców +8 
3. zaburzenia czucia +5 
4. zmiany troficzne bardzo nasilone +10 
5. zmiany troficzne miernie nasilone +5 
P. NERWU STRZAŁKOWEGO: 
1. osłabienie zgięcia podeszwowego stopy +4 
2. brak możliwości nawracania stopy +4 
3. osłabienie zginania i prostowania palców +3 
4. zaburzenia czucia +10 
R. SPLOTU LĘDŹWIOWO-KRZYŻOWEGO: 
1. osłabienie obrotu na zewnątrz w stawie biodrowym +10 
2. upośledzenie zginania i prostowania w stawie biodrowym +10 
3. upośledzenie przywodzenia uda +10 
4. zniesienia ruchów stawu kolanowego +10 
5. zniesienie ruchów stopy +10 
6. zaburzenia czucia +10 
7. zmiany troficzne + 10 
S. 
1. pozostałych nerwów odcinka lędżwiowo-krzyżowego + 8 
UWAGI: WG POZ. 182 OCENIA SIĘ TYLKO IZOLOWANE USZKODZENIA NERWÓW OBWODOWYCH. 

53 


WSPÓŁISTNIEJĄCE USZKODZENIA KOSTNE, MIĘŚNIOWE I NERWOWE OCENIA SIĘ WG POZYCJI 
DOTYCZĄCYCH USZKODZEŃ ODPOWIEDNICH ODCINKÓW KOŃCZYN GÓRNYCH I DOLNYCH. 
USZKODZENIA NERWÓW OBWODOWYCH POWINNY BYĆ UDOKUMENTOWANE BADANIEM NEUROFIZJOLIGICZNYM 
(EMG I NEUROPRZEWODNICTWO). USZKODZENIA CAŁKOWITE MUSZĄ ZOSTAĆ UDOKUMENTOWANE BADANIEM 
NEUROFIZJOLIGICZNYM (EMG I NEUROPRZEWODNICTWO). 
W OCENIE NASTĘPSTW USZKODZEŃ NERWÓW OBWODOWYCH NASTĘPSTWA NIE MOGĄ PRZEKRACZAĆ 
USZCZERBKÓW PRZEWIDZIANYCH DLA AMPUTACJI NA POZIOMIE ODPOWIADAJĄCYM ZAKRESOWI UNERWIENIA. 
DOTYCZĄCYCH USZKODZEŃ ODPOWIEDNICH ODCINKÓW KOŃCZYN GÓRNYCH I DOLNYCH. 
USZKODZENIA NERWÓW OBWODOWYCH POWINNY BYĆ UDOKUMENTOWANE BADANIEM NEUROFIZJOLIGICZNYM 
(EMG I NEUROPRZEWODNICTWO). USZKODZENIA CAŁKOWITE MUSZĄ ZOSTAĆ UDOKUMENTOWANE BADANIEM 
NEUROFIZJOLIGICZNYM (EMG I NEUROPRZEWODNICTWO). 
W OCENIE NASTĘPSTW USZKODZEŃ NERWÓW OBWODOWYCH NASTĘPSTWA NIE MOGĄ PRZEKRACZAĆ 
USZCZERBKÓW PRZEWIDZIANYCH DLA AMPUTACJI NA POZIOMIE ODPOWIADAJĄCYM ZAKRESOWI UNERWIENIA. 
183. KAUZALGIE POTWIERDZONE OBSERWACJĄ SZPITALNĄ: 
A. 
1. w obrębie kończyny górnej 50 30 
2. w obrębie kończyny dolnej 40 

POSTANOWIENIA KOŃCOWE 

§6 

1. 
Niniejsza Tabela Norm Uszczerbku na Zdrowiu INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP została zatwierdzona 
uchwałą nr 18/2008 Zarządu INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP z dnia 22.04.2008r. 
2. 
Z dniem wejścia w życie niniejszej Tabeli Norm Uszczerbku na Zdrowiu INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE 
GROUP traci moc Tabela Norm Uszczerbku na Zdrowiu CIGNA STU S.A. zatwierdzona uchwałą nr 61/05 Zarządu 
CIGNA STU S.A. z dnia 25.10.2005r. 
3. 
Niniejsza Tabela Norm Uszczerbku na Zdrowiu INTERRISK S.A. VIENNA INSURANCE GROUP wchodzi w życie z 
dniem 01.05.2008r. 
54